ਦਿਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਲਈ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਬਣੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ। ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ, ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਮੌਤ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਾਰਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹਨ। ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇੱਥੇ ਦਿਲ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਾਫੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਡਾਕਟਰੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਦਸ ਸਕਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦਿਲ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਸਮੱਸਿਆ ਕਾਰਨ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਗਵਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਸਭ ਤੋਂ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ 95% ਲੋਕ ਹਸਪਤਾਲ ਪਹੁੰਚਣ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਣ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਪਾਉਂਦੇ। ਜੇਕਰ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪਛਾਣ ਲਏ ਜਾਣ, ਤਾਂ ਇਲਾਜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਕੇ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਏਮਜ਼ (AIIMS) ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਸਲਾਹਕਾਰ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੇ ਮਾਹਰ ਡਾ. ਬਿਮਲ ਝਾਂਝਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਉਸ ਵੇਲੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਦਿਲ ਨੂੰ ਖੂਨ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਕਿਸੇ ਵੱਡੀ ਧਮਨੀ ਵਿੱਚ 100% ਰੁਕਾਵਟ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਦਿਲ ਨੂੰ ਆਕਸੀਜਨ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ, ਤਾਂ ਉਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹਿੱਸਾ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਮਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਖ਼ਤਰਾ ਪੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦੇ ਆਮ ਲੱਛਣ:
- ਛਾਤੀ ਵਿੱਚ ਦਰਦ – ਛਾਤੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜਾਂ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਤੇਜ਼ ਜਾਂ ਭਾਰੀ ਦਰਦ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਰਦ ਕੁਝ ਮਿੰਟਾਂ ਲਈ ਰਹਿ ਕੇ ਘੱਟ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਮੁੜ ਆਉਣਾ ਗੰਭੀਰ ਸੰਕੇਤ ਹੈ।
- ਠੰਢਾ ਪਸੀਨਾ – ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕਾਰਣ ਦੇ ਅਚਾਨਕ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਸੀਨਾ ਆਉਣਾ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਚਿੰਤਾ ਜਾਂ ਬੇਚੈਨੀ ਨਾਲ।
- ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਅਤੇ ਚੱਕਰ – ਅਚਾਨਕ ਊਰਜਾ ਘਟ ਜਾਣਾ, ਸਿਰ ਦਰਦ, ਚੱਕਰ ਆਉਣਾ ਜਾਂ ਬੇਹੋਸ਼ੀ ਵਰਗਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ।
- ਜਬਾੜੇ ਜਾਂ ਬਾਹਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ – ਗਰਦਨ ਤੋਂ ਜਬਾੜੇ, ਮੋਢਿਆਂ ਜਾਂ ਦੋਵੇਂ ਬਾਹਾਂ ਤੱਕ ਦਰਦ ਜਾਂ ਬੇਅਰਾਮੀ ਫੈਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।
- ਸਾਹ ਚੜ੍ਹਨਾ – ਛਾਤੀ ਵਿੱਚ ਜਕੜਨ ਜਾਂ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਉਣਾ ਵੀ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੰਕੇਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਉਲਟੀਆਂ ਜਾਂ ਮਤਲੀ – ਕੁਝ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਉਲਟੀਆਂ ਆ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਮਰੋੜ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਅਲੱਗ ਲੱਛਣ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ – ਧਿਆਨ ਰਹੇ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਛਣ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਵਾਂਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵਾਰ ਥਕਾਵਟ, ਹਲਕਾ ਦਰਦ ਜਾਂ ਬੇਚੈਨੀ ਹੀ ਮੁੱਖ ਸੰਕੇਤ ਬਣਦੇ ਹਨ।
ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਿਵੇਂ ਕਰੀਏ?
ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਲੱਛਣ ਦਿਸਣ, ਤਾਂ ਸਮੇਂ ਨਾ ਗਵਾਓ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ਉਸ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ਲੈ ਕੇ ਜਾਓ। ਡਾਕਟਰੀ ਜਾਂਚਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਈਸੀਜੀ (ECG) ਅਤੇ ਟ੍ਰੋਪੋਨਿਨ ਆਈ/ਟੀ ਖੂਨ ਦੀ ਜਾਂਚ ਨਾਲ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਜਲਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨਾਲ ਬਚ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਾਨ
ਡਾਕਟਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਰ ਮਿੰਟ ਕੀਮਤੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿੰਨੀ ਜਲਦੀ ਮਰੀਜ਼ ਹਸਪਤਾਲ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਚਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਉੱਨੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦਿਲ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲਕਾ ਨਾ ਲੈਣ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਦੇਰੀ ਕੀਤੇ ਮਾਹਿਰ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨ।
👉 ਸਾਰ: ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸੰਕੇਤਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨਾ, ਬਿਨਾਂ ਸਮਾਂ ਗਵਾਏ ਹਸਪਤਾਲ ਪਹੁੰਚਣਾ ਅਤੇ ਸਹੀ ਇਲਾਜ ਕਰਵਾਉਣਾ ਹੀ ਉਹ ਕਦਮ ਹਨ ਜੋ ਕਿਸੇ ਦੀ ਜਾਨ ਬਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।