ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਆਪਣਾ ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ ਹਰ ਵੇਲੇ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਖਾਣੇ ਵੇਲੇ, ਸੌਂਦੇ ਸਮੇਂ ਜਾਂ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠਦਿਆਂ ਵੀ ਮੋਬਾਈਲ ਚੈੱਕ ਕਰਨਾ ਆਮ ਗੱਲ ਬਣ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਕਈ ਲੋਕ ਤਾਂ ਆਪਣਾ ਫ਼ੋਨ ਟਾਇਲਟ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਡਾਕਟਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ, ਇਹ ਆਦਤ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਫ਼ੋਨ ਦੀ ਆਦਤ ਕਿਵੇਂ ਬਣਦੀ ਹੈ
ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ, ਕਾਲਾਂ, ਈਮੇਲਾਂ, ਸੁਨੇਹੇ ਅਤੇ ਰੀਲਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਫ਼ੋਨ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਸੀ ਕਰਕੇ ਕਈ ਵਾਰ ਉਹ ਟਾਇਲਟ ਵਰਗੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਫ਼ੋਨ ਨਾਲ ਬੈਠ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਬਿਨਾਂ ਇਹ ਸੋਚੇ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਉਹ ਕਿੰਨੇ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੇ ਹਨ।
ਇਹ ਆਦਤ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ
ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਟਾਇਲਟ ਵਿੱਚ ਫ਼ੋਨ ਵਰਤਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਇੱਕ ਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਬੈਠਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਗੁਦਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ‘ਤੇ ਵੱਧ ਦਬਾਅ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਮਲ ਤਿਆਗਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਬਵਾਸੀਰ, ਕਬਜ਼, ਫਿਸਟੂਲਾ ਅਤੇ ਫਿਸ਼ਰ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇੱਕ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਦੇਰ ਬੈਠਣ ਨਾਲ ਖੂਨ ਦਾ ਸੰਚਾਰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਮਲ ਤਿਆਗਣ ਲਈ ਜ਼ੋਰ ਲਗਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਦਬਾਅ ਹੋਰ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਨਾੜੀਆਂ ਸੁੱਜਣ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵਧਦਾ ਹੈ।
ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ
ਟਾਇਲਟ ਸੀਟ ‘ਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਬੈਠ ਕੇ ਫ਼ੋਨ ਦੇਖਣ ਨਾਲ ਸਿਰਫ਼ ਪੇਟ ਜਾਂ ਗੁਦਾ ਖੇਤਰ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਸਗੋਂ ਗਰਦਨ ਅਤੇ ਪਿੱਠ ‘ਤੇ ਵੀ ਦਬਾਅ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਗਰਦਨ ਦਰਦ, ਪਿੱਠ ਦਰਦ ਅਤੇ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਖਿਚਾਅ ਜਿਹੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕਈ ਵਾਰ ਫ਼ੋਨ ਨੂੰ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਹੱਥਾਂ ਜਾਂ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਝਰਨਾਹਟ ਜਾਂ ਸੁੰਨਪਨ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਬੈਠਣ ਵਾਲੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ
ਕੋਵਿਡ-19 ਮਾਹੌਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਹੋਰ ਵੀ ਬੈਠਣ ਵਾਲੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਬੈਠ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ, ਕਸਰਤ ਦੀ ਘਾਟ, ਅਤੇ ਮੋਬਾਈਲ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵਰਤੋਂ ਸਿਹਤ ਲਈ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਨਾਲ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਮੋਟਾਪਾ, ਸ਼ੂਗਰ, ਗਰਦਨ ਦਰਦ, ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ, ਸਟ੍ਰੋਕ ਅਤੇ ਵੈਰੀਕੋਜ਼ ਨਾੜੀਆਂ ਦਾ ਜੋਖਮ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਬੈਠੇ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਪੇਟ ਫੁੱਲਣਾ, ਭਾਰ ਵਧਣਾ ਅਤੇ ਮੈਟਾਬੋਲਿਜ਼ਮ ਹੌਲਾ ਹੋਣ ਨਾਲ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਉਦਾਸੀ ਵੀ ਵਧ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ
ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਲੀਲਾਵਤੀ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਜਨਰਲ ਸਰਜਨ ਡਾ. ਨਰਿੰਦਰ ਨਿਕਮ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਟਾਇਲਟ ‘ਤੇ ਪੰਜ ਤੋਂ ਦਸ ਮਿੰਟ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਬਿਤਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਬਹੁਤ ਦੇਰ ਬੈਠਣ ਨਾਲ ਪੇਡੂ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਪਿਸ਼ਾਬ ਜਾਂ ਮਲ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਮੱਸਿਆ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਹੈ ਕਿ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਦੋ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਪੀਓ, ਨਿਯਮਤ ਕਸਰਤ ਕਰੋ ਅਤੇ ਫਾਈਬਰ ਵਾਲੀ ਖੁਰਾਕ ਖਾਓ। ਜੇਕਰ ਪੇਟ ਦਰਦ ਜਾਂ ਕਬਜ਼ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਹੇ ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ।
ਫ਼ੋਨ-ਫ੍ਰੀ ਜ਼ੋਨ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ
ਏਮਜ਼ ਹਸਪਤਾਲ, ਡੋਂਬੀਵਲੀ ਦੇ ਡਾ. ਸ਼ਾਹਿਦ ਪਰਵੇਜ਼ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬਵਾਸੀਰ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਸਿਰਫ਼ ਘੱਟ ਰੇਸ਼ੇਦਾਰ ਭੋਜਨ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਟਾਇਲਟ ਵਿੱਚ ਬੈਠਣਾ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਫ਼ੋਨ ਵਰਤਣਾ ਵੀ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਘਰ ਵਿੱਚ “ਫ਼ੋਨ-ਮੁਕਤ ਜ਼ੋਨ” ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ — ਜਿਵੇਂ ਸੌਣ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ, ਖਾਣ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ ਅਤੇ ਟਾਇਲਟ। ਇਸ ਨਾਲ ਫ਼ੋਨ ਦੀ ਆਦਤ ਘਟੇਗੀ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਦਬਾਅ ਵੀ ਨਹੀਂ ਪਵੇਗਾ।
ਕਬਜ਼ ਅਤੇ ਬਵਾਸੀਰ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ
ਕਬਜ਼ ਨਾਲ ਗੁਦਾ ‘ਤੇ ਵਾਧੂ ਦਬਾਅ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਬਵਾਸੀਰ ਅਤੇ ਐਨਲ ਫਿਸ਼ਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। 45 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਵੱਧ ਦੇਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਡਾ. ਲੈਕਿਨ ਵੀਰਾ (ਅਪੋਲੋ ਸਪੈਕਟਰਾ ਹਸਪਤਾਲ, ਮੁੰਬਈ) ਮੁਤਾਬਕ, ਫਾਈਬਰ ਦੀ ਘਾਟ, ਕਸਰਤ ਨਾ ਕਰਨਾ, ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਭੋਜਨ ਖਾਣਾ ਕਬਜ਼ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਕਬਜ਼ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਇਲਾਜ ਨਾਲ ਬਵਾਸੀਰ, ਫਿਸ਼ਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਡਾ. ਹੇਮੰਤ ਪਟੇਲ (ਜ਼ੈਨੋਵਾ ਸ਼ਾਲਬੀ ਹਸਪਤਾਲ, ਮੁੰਬਈ) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਫਾਈਬਰ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਖੁਰਾਕ, ਪਾਣੀ ਦੀ ਪੂਰੀ ਮਾਤਰਾ ਅਤੇ ਨਿਯਮਤ ਸਰੀਰਕ ਕਸਰਤ ਨਾਲ ਆੰਤਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਬਿਹਤਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਸਾਰ
ਟਾਇਲਟ ਵਿੱਚ ਮੋਬਾਈਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਛੋਟੀ ਗੱਲ ਲੱਗ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਸਿਹਤ ‘ਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਗੰਭੀਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਆਦਤ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਵਧਾਉਣਾ ਸਿਹਤਮੰਦ ਜੀਵਨ ਵੱਲ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਹੈ।