ਦੀਵਾਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਕੋਲ ਆ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕ ਤਿਆਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਆਸਤ ਹਨ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਉੱਤੇ ਮਿਠਾਈਆਂ ਨਾਲ ਨਾਲ ਸੁੱਕੇ ਮੇਵੇ ਵੀ ਤੋਹਫ਼ੇ ਵਜੋਂ ਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਨਾਸ਼ਤੇ ਵਜੋਂ ਬਹੁਤ ਮੰਗੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਾਜੂ, ਬਦਾਮ, ਅਖਰੋਟ, ਸੌਗੀ, ਪਿਸਤਾ ਆਦਿ ਡ੍ਰਾਈ ਫਰੂਟਸ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਠਾਈਆਂ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਘੱਟ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਪਰ ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਸਿਹਤਮੰਦ ਹੀ ਹਨ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ?
ਡ੍ਰਾਈ ਫਰੂਟਸ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਦੇ ਕਾਰਨ
ਸੁੱਕੇ ਮੇਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਅਕਸਰ ਨਿਮਨ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ:
- ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ੈਲਫ ਲਾਈਫ ਵਧਾਉਣ ਲਈ
- ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਪਰਲੀ ਦਿੱਖ ਸੁੰਦਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ
- ਭਾਰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ
- ਰੰਗ ਅਤੇ ਸੁਆਦ ਨਿਖਾਰਨ ਲਈ
ਮਿਲਾਵਟ ਲਈ ਸਾਦੇ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕੈਮੀਕਲ ਸਪਰੇਅ ਅਤੇ ਨਕਲੀ ਰੰਗ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਖਰੀਦਣ ਵੇਲੇ ਸਾਵਧਾਨੀ ਬੜੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਮਿਲਾਵਟੀ ਅਤੇ ਖ਼ਰਾਬ ਮੇਵਿਆਂ ਦਾ ਸਿਹਤ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਮਿਲਾਵਟੀ ਮੇਵੇ ਸਿਰਫ਼ ਨਕਲੀ ਰੰਗ ਜਾਂ ਚੀਨੀ ਵਰਤ ਕੇ ਸੁੰਦਰ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਖ਼ਰਾਬ ਮੇਵੇ ਕੁਦਰਤੀ ਕਾਰਨਾਂ ਜਾਂ ਸਟੋਰਿੰਗ ਦੇ ਅਣੁਕੂਲ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਬਦਾਮ, ਕਾਜੂ ਅਤੇ ਅਖਰੋਟ ਵਿੱਚ ਕੀੜੇ ਜਾਂ ਉੱਲੀ ਲੱਗ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਖਜੂਰ ਅਤੇ ਸੌਗੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਖ਼ਤਰਾ ਹੋਰ ਵੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਫੂਡ ਸੇਫਟੀ ਅਫ਼ਸਰ ਸਤਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਬੀਬੀਸੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, “ਸੁੱਕੇ ਮੇਵੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜ਼ਿੰਦਾ ਜਾਂ ਮਰੇ ਕੀੜੇ, ਕੀੜਿਆਂ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਅਤੇ ਚੂਹਿਆਂ ਨਾਲ ਦੂਸ਼ਿਤ ਹੋਣਾ। ਇਸ ਲਈ ਖਰੀਦਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣਾ ਬੜਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।”
ਸੁੱਕੇ ਮੇਵੇ ਖਰੀਦਣ ਵੇਲੇ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਲਾਂ
- ਦਿੱਖ ਤੇ ਰੰਗ – ਬਹੁਤ ਚਮਕਦਾਰ ਜਾਂ ਆਕਰਸ਼ਕ ਰੰਗ ਵਾਲੇ ਮੇਵੇ ਮਿਲਾਵਟੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
- ਖੁਸ਼ਬੂ – ਬਦਾਮ, ਅਖਰੋਟ ਜਾਂ ਕਾਜੂ ਵਿੱਚ ਮਿੱਠੀ ਅਤੇ ਤਾਜ਼ਗੀ ਵਾਲੀ ਖੁਸ਼ਬੂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਬਦਬੂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋਣ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੈ।
- ਸਟੋਰੇਜ ਲੇਬਲ – ਮੇਵਿਆਂ ਦਾ ਪੈਕੇਟ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸੀਲ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਮਿਆਦ (expiry date) ਦਰਜ ਹੋਵੇ।
- ਕੀੜੇ ਜਾਂ ਛੇਕ – ਛੋਟੇ ਛੇਕ ਜਾਂ ਬਦਾਮਾਂ ‘ਤੇ ਕੀੜੇ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਦੇਖਣ ਯੋਗ ਹਨ।
ਮਾਹਰਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ
ਸਤਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, “ਘਰ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੁੱਕੇ ਮੇਵੇ ਸਾਫ਼ ਜਗ੍ਹਾ ਤੇ ਰੱਖੋ, ਬੰਦ ਡੱਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕਰੋ। ਜੇ ਕੋਈ ਮੇਵਾ ਬਦਬੂਦਾਰ ਜਾਂ ਫੰਗਸ ਲੱਗਿਆ ਹੋਵੇ, ਤੁਰੰਤ ਇਸਨੂੰ ਖਾਣ ਤੋਂ ਬਚੋ।”
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਹਿਮ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਖਰੀਦਣ ਵੇਲੇ ਉਪਭੋਗਤਾ ਥੋੜ੍ਹਾ ਸਾਵਧਾਨ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਕਿ ਮਿਲਾਵਟੀ ਅਤੇ ਖ਼ਰਾਬ ਮੇਵਿਆਂ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਰਹਿ ਸਕੇ।