ਪੈਰਾਂ ਦੀਆਂ ਤਲੀਆਂ ਦਾ ਦਰਦ ਬਹੁਤ ਆਮ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਹ ਦਰਦ ਲਗਾਤਾਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ’ਤੇ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਗੰਭੀਰ ਬੀਮਾਰੀ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਕਸਰ ਲੋਕ ਇਸ ਦਰਦ ਨੂੰ ਮਾਮੂਲੀ ਥਕਾਵਟ ਜਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੁਰਨ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਪੈਰਾਂ ਦੀਆਂ ਤਲੀਆਂ ਦਾ ਦਰਦ ਬਾਰ-ਬਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ।
ਸਿਹਤ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗਿਆਨਾਂ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ, ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਤਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਕਈ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ — ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਸੋਜ, ਨਾੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਬਾਅ, ਵਧੇਰੇ ਭਾਰ ਜਾਂ ਸ਼ੂਗਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਨਾੜੀ ਸਮੱਸਿਆ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਇਹ ਦਰਦ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਕੀ ਹਨ।
🦶 1. ਪਲਾਂਟਰ ਫਾਸੀਆਈਟਿਸ (Plantar Fasciitis)
ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਤਲਿਆਂ ਦੇ ਦਰਦ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਾਰਨ ਪਲਾਂਟਰ ਫਾਸੀਆਈਟਿਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਪੈਰਾਂ ਦੀ ਤਲੀ ਹੇਠਾਂ ਮੌਜੂਦ ਇੱਕ ਮੋਟੀ ਲਿਗਾਮੈਂਟ ਨੁਮਾ ਬੈਂਡ — “ਪਲਾਂਟਰ ਫਾਸੀਆ” — ਵਿੱਚ ਸੋਜ ਆਉਣ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਦਰਦ ਆਮ ਤੌਰ ’ਤੇ ਸਵੇਰੇ ਉੱਠਣ ’ਤੇ ਪਹਿਲੇ ਕਦਮਾਂ ਨਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹਿਣਾ, ਉੱਚੀ ਹੀਲ ਵਾਲੇ ਜੁੱਤੇ ਪਾਉਣਾ ਜਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੌੜਣਾ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
🧠 2. ਨਾੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਬਾਅ (Nerve Compression)
ਕਈ ਵਾਰ ਪੈਰਾਂ ਦੀਆਂ ਤਲੀਆਂ ਦਾ ਦਰਦ ਨਾੜੀਆਂ ’ਤੇ ਦਬਾਅ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। “ਮੋਰਟਨ ਦਾ ਨਿਊਰੋਮਾ (Morton’s Neuroma)” ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੈਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਨਾੜੀ ਸੁੱਜ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਨਾਲ ਤਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਦੇ ਨਾਲ ਜਲਨ, ਚੁਭਨ ਜਾਂ ਸੁੰਨਪਨ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉੱਚੇ ਤੰਗ ਜੁੱਤੇ ਪਾਉਣਾ ਜਾਂ ਬੇਤਰਤੀਬੀ ਨਾਲ ਤੁਰਨਾ ਇਸਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ।
🍬 3. ਡਾਇਬੀਟਿਕ ਨਿਊਰੋਪੈਥੀ (Diabetic Neuropathy)
ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਰਾਂ ਦੀਆਂ ਤਲੀਆਂ ਦਾ ਦਰਦ ਅਤੇ ਜਲਨ ਬਹੁਤ ਆਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਨਾੜੀਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਨਾਲ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਝਰਨਾਹਟ, ਜਲਨ, ਸੁੰਨਪਨ ਅਤੇ ਦਰਦ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸ਼ੂਗਰ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਕੰਟਰੋਲ ਵਿੱਚ ਨਾ ਰਹੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
⚖️ 4. ਸਰੀਰ ਦਾ ਵੱਧ ਭਾਰ (Obesity)
ਸਰੀਰ ਦਾ ਵੱਧ ਭਾਰ ਵੀ ਪੈਰਾਂ ਦੀਆਂ ਤਲੀਆਂ ਦੇ ਦਰਦ ਦਾ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਭਾਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਦਾ ਦਬਾਅ ਪੈਰਾਂ ’ਤੇ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਲਿਗਾਮੈਂਟਸ ’ਤੇ ਤਣਾਅ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਨਾਲ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਤੁਰਨ ਜਾਂ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹਿਣ ’ਤੇ ਦਰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗਿਆਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰ ਘਟਾਉਣ ਨਾਲ ਇਹ ਦਰਦ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਘਟ ਸਕਦਾ ਹੈ।
🫀 5. ਲੀਵਰ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ (Liver Diseases)
ਕਈ ਵਾਰ ਪੈਰਾਂ ਦੀਆਂ ਤਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਜਾਂ ਝਰਨਾਹਟ ਦਾ ਕਾਰਨ ਲੀਵਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਸਮੱਸਿਆ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਗੈਰ-ਅਲਕੋਹਲਿਕ ਲੀਵਰ ਡੀਜ਼ੀਜ਼ (Non-Alcoholic Fatty Liver Disease) ਵਿੱਚ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਖੁਜਲੀ, ਜਲਨ ਅਤੇ ਸੁੰਨਪਨ ਜਿਹੇ ਲੱਛਣ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਲੱਛਣ ਲੀਵਰ ਦੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਟਾਕਸਿਨ ਜਮ੍ਹੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾੜੀਆਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
🩺 ਦਰਦ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ
- ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਜੁੱਤੇ ਪਹਿਨੋ ਅਤੇ ਉੱਚੀ ਹੀਲ ਤੋਂ ਬਚੋ।
- ਨਿਯਮਿਤ ਵਿਆਯਾਮ ਨਾਲ ਪੈਰਾਂ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰੋ।
- ਭਾਰ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਵਿੱਚ ਰੱਖੋ।
- ਜੇਕਰ ਸ਼ੂਗਰ ਹੈ ਤਾਂ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਚੈਕਅੱਪ ਕਰਵਾਓ।
- ਪੈਰਾਂ ਦੀ ਮਸਾਜ ਅਤੇ ਸਟ੍ਰੈਚਿੰਗ ਕਰਨਾ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਖੰਡਨ (Disclaimer): ਇਹ ਲੇਖ ਸਿਰਫ਼ ਆਮ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਲਈ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਰਦ ਜਾਂ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਖ਼ੁਦ ਇਲਾਜ ਨਾ ਕਰੋ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਉਪਾਅ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਡਾਕਟਰ ਜਾਂ ਸਿਹਤ ਮਾਹਿਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।