ਲੁਧਿਆਣਾ (ਨਿਊਜ਼ ਡੈਸਕ): ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦਾ ਮੌਸਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਨਾਲ ਰਾਜ ਦੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਸ਼ਹਿਰ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਘਣੀ ਧੁੰਦ, ਧੁਆਂ ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਹਵਾ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਚੇਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਖ਼ਾਸ ਐਡਵਾਈਜ਼ਰੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸਿਵਲ ਸਰਜਨ ਡਾ. ਰਮਨਦੀਪ ਕੌਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਲੁਧਿਆਣਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਪੱਧਰ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੱਦਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਉੱਪਰ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਨਾਲ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੇ ਖਤਰਨਾਕ ਕਣ (PM2.5 ਅਤੇ PM10), ਉਦਯੋਗਿਕ ਧੁਆਂ, ਵਾਹਨਾਂ ਦਾ ਧੂਆਂ ਅਤੇ ਨਮੀ ਵਾਲਾ ਮੌਸਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਤੇ ਸਿਹਤ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਡਾ. ਰਮਨਦੀਪ ਕੌਰ ਨੇ ਚਿਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹਵਾ ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਖਤਰਨਾਕ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ, ਦਮ ਦੇ ਦੌਰੇ, ਅੱਖਾਂ ਤੇ ਗਲੇ ਵਿਚ ਜਲਨ, ਛਾਤੀ ਦਾ ਦਰਦ, ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਕਈ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬੱਚੇ, ਬਜ਼ੁਰਗ, ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਐਸਥਮਾ ਜਾਂ ਸੀਓਪੀਡੀ (COPD) ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ “ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਕਣ ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗਹਿਰਾਈ ਤੱਕ ਦਾਖਲ ਹੋ ਕੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਰੋਗ-ਪਰਤਿਰੋਧਕ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਸਿਰਫ਼ ਸਾਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਦਿਲ ਤੇ ਦਿਮਾਗ ’ਤੇ ਵੀ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।”
ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਐਡਵਾਈਜ਼ਰੀ
ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਸਲਾਹ ਅਨੁਸਾਰ —
ਲੋਕ ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਸੂਚਕਾਂਕ (AQI) ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸਰਕਾਰੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਤੇ ਐਪ ਰਾਹੀਂ ਚੈੱਕ ਕਰਨ।
ਜਦੋਂ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਖ਼ਰਾਬ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋਵੇ, ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਸਵੇਰੇ ਤੇ ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਸਮੇਂ ਬਾਹਰੀ ਕਿਰਿਆਕਲਾਪਾਂ ਤੋਂ ਬਚੋ।
ਘਰਾਂ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਤੇ ਖਿੜਕੀਆਂ ਬੰਦ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਜੇ ਹਵਾ ਆਉਣੀ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਦੁਪਹਿਰ ਵੇਲੇ ਖੋਲ੍ਹੋ।
ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੂੜਾ, ਪੱਤੇ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸਮੱਗਰੀ ਨਾ ਸਾੜੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਹਵਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਿਸ਼ਾਕਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਰਸੋਈ ਜਾਂ ਹੀਟਿੰਗ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਸਾਫ਼ ਇੰਧਨ ਵਰਤੋ।
ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਧੋਵੋ, ਗੁੰਨਗੁਨੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਕੁੱਲ੍ਹਾ ਕਰੋ, ਪੋਸ਼ਣ ਵਾਲਾ ਭੋਜਨ ਖਾਓ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਵੱਧ ਪੀਓ।
ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਮ, ਦਿਲ ਜਾਂ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ, ਉਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮਾਂ ਘਰਾਂ ਅੰਦਰ ਹੀ ਬਿਤਾਓ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਰੱਖੋ।
ਡਾ. ਰਮਨਦੀਪ ਕੌਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਾਲੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੇਵਲ N95 ਜਾਂ N99 ਮਾਸਕ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕਪੜੇ ਜਾਂ ਕਾਗਜ਼ ਵਾਲੇ ਮਾਸਕ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਜੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਤਕਲੀਫ਼, ਖੰਘ, ਛਾਤੀ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਜਾਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਜਲਨ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਸਿਵਲ ਹਸਪਤਾਲ ਜਾਂ ਨੇੜਲੇ ਸਿਹਤ ਕੇਂਦਰ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨ।
ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਵਧਾਈ ਗਈ
ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਉੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਸਹਾਇਤਾ ਸੇਵਾਵਾਂ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਸਿਵਲ ਸਰਜਨ ਦਫ਼ਤਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦਮ, ਖੰਘ ਅਤੇ ਸਾਹ ਦੀ ਤਕਲੀਫ਼ ਵਾਲੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਵੱਖਰੇ ਕਾਊਂਟਰ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਤੁਰੰਤ ਇਲਾਜ ਮਿਲ ਸਕੇ।
ਡਾ. ਰਮਨਦੀਪ ਕੌਰ ਨੇ ਕਿਹਾ — “ਸਾਫ਼ ਹਵਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਾਰੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਹੁਣੀ ਹੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ।”
ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਵੀ ਸੁਨੇਹਾ
ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਤੋਂ ਬਚਣ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਮਸ਼ੀਨੀ ਵਿਕਲਪਾਂ ਜਿਵੇਂ ਹੈਪੀ ਸੀਡਰ, ਸੁਪਰ ਸੀਡਰ ਅਤੇ ਮਲਚਰ ਵਰਤਣ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਹਵਾ ਸਾਫ਼ ਰਹੇਗੀ ਸਗੋਂ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸਮਰੱਥਾ ਵੀ ਬਰਕਰਾਰ ਰਹੇਗੀ।
ਸਮਾਪਤੀ
ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਰਹੀ ਧੁੰਦ ਤੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੇ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ, ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਉਪਾਅ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗਿਆਨ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਦ ਤੱਕ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ’ਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੋਕ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀ ਅਤੇ ਲੋਕ ਸਾਂਝੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਹੀਂ ਨਿਭਾਉਂਦੇ, ਤਦ ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਹਵਾ ਸੁੱਚੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ।