ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਦੀ ਵਿਅਸਤ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਲੱਤਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ (Leg Attack), ਜਿਸਨੂੰ ਡਾਕਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ Critical Limb Ischemia (CLI) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਭਾਵੇਂ ਦਿਮਾਗੀ ਦੌਰੇ (Brain Stroke) ਜਿੰਨੀ ਘਾਤਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਪਰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਇਲਾਜ ਨਾ ਹੋਣ ’ਤੇ ਇਹ ਪੈਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਬੇਹਿਸ ਜਾਂ ਬੇਜਾਨ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਸਿਹਤ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ, ਇਹ ਬੀਮਾਰੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਮੈਡੀਕਲ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਰ ਸਾਲ ਕਰੀਬ 20 ਫੀਸਦੀ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਇਸ ਦਾ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਪਤਾ ਨਾ ਲੱਗੇ ਜਾਂ ਇਲਾਜ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਹੋ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਇਸ ਨਾਲ ਅੰਗ ਕੱਟਣ ਤੱਕ ਦੀ ਨੌਬਤ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਲੱਤਾਂ ਦੇ ਦੌਰੇ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ —
🩸 ਲੱਤਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀ ਹੈ?
ਲੱਤਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਤਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪੈਰਾਂ ਦੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਦਾ ਵਹਾਅ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਹੌਲਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰੁਕਾਵਟ ਨਾੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਚਰਬੀ ਜਾਂ ਖੂਨ ਦੇ ਥੱਕੇ (Blood Clots) ਜਮਣ ਕਾਰਨ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਖੂਨ ਦੀ ਗਤੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਟਿਸ਼ੂਜ਼ ਨੂੰ ਆਕਸੀਜਨ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਣ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦਰਦ, ਸੁੰਨਪਨ ਜਾਂ ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਆਉਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਬੀਮਾਰੀ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਦੇਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ —
- ਸ਼ੂਗਰ (Diabetes) ਹੈ,
- ਸਿਗਰਟ ਜਾਂ ਤੰਬਾਕੂ ਦੀ ਆਦਤ ਹੈ,
- ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਜਾਂ ਕੋਲੈਸਟਰੋਲ ਵੱਧਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ,
- ਜਾਂ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਬੈਠਣ ਵਾਲੀ (Sedentary lifestyle) ਹੈ।
⚠️ ਲੱਤਾਂ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦੇ ਮੁੱਖ ਲੱਛਣ
ਲੱਤਾਂ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੱਛਣ ਨਜ਼ਰ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ —
- ਲੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ ਦਰਦ ਜੋ ਤੁਰਦੇ ਸਮੇਂ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਕੁਝ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਠੰਡਾਪਣ ਜਾਂ ਸੁੰਨਪਨ — ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹਿੱਸਾ ਛੂਹਣ ’ਤੇ ਠੰਡਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਚਮੜੀ ਦਾ ਰੰਗ ਬਦਲਣਾ — ਪੈਰ ਜਾਂ ਪੈਰਾਂ ਦੀਆਂ ਉਂਗਲੀਆਂ ਪੀਲੀਆਂ ਜਾਂ ਨੀਲੀਆਂ ਪੈਣ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਘਾਅ ਜਾਂ ਜਖ਼ਮ ਠੀਕ ਨਾ ਹੋਣਾ — ਛੋਟੇ ਜਖ਼ਮ ਵੀ ਦੇਰ ਨਾਲ ਭਰਦੇ ਹਨ।
- ਤੁਰਨ-ਫਿਰਨ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ — ਦਰਦ ਕਾਰਨ ਲੱਤਾਂ ਭਾਰੀਆਂ ਲੱਗਣ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ।
ਜੇ ਇਹ ਲੱਛਣ ਲਗਾਤਾਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ CLI ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
💡 ਲੱਤਾਂ ਦੇ ਦੌਰੇ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ
ਸਿਹਤ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਬੀਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਕੁਝ ਸਧਾਰਣ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਬਦਲਾਅ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ —
- ਸ਼ੂਗਰ ਕੰਟਰੋਲ ਵਿੱਚ ਰੱਖੋ — ਨਿਯਮਿਤ ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਟੈਸਟ ਕਰਵਾਓ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰੀ ਸਲਾਹ ਅਨੁਸਾਰ ਡਾਇਟ ਫਾਲੋ ਕਰੋ।
- ਸਿਗਰਟ ਅਤੇ ਤੰਬਾਕੂ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਬਣਾਓ — ਇਹ ਨਾੜੀਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਖੂਨ ਦਾ ਵਹਾਅ ਘਟਾਉਂਦੇ ਹਨ।
- ਸੰਤੁਲਿਤ ਖੁਰਾਕ ਲਓ — ਹਰੀ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਫਲ, ਫਾਇਬਰ ਅਤੇ ਘੱਟ ਚਰਬੀ ਵਾਲੇ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਡਾਇਟ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰੋ।
- ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵਿਆਯਾਮ ਕਰੋ — ਤੇਜ਼ ਤੁਰਨਾ, ਸਾਈਕਲਿੰਗ ਜਾਂ ਹਲਕੀ ਕਸਰਤ ਨਾਲ ਖੂਨ ਦਾ ਵਹਾਅ ਬਿਹਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਨਿਯਮਿਤ ਚੈਕਅੱਪ ਕਰੋ — ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਡਾਇਬਟੀਜ਼ ਜਾਂ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ ਹੋ।
ਖੰਡਨ (Disclaimer): ਇਹ ਲੇਖ ਸਿਰਫ਼ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਲਈ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਸੇ ਡਾਕਟਰੀ ਸਲਾਹ ਦਾ ਬਦਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਪਰੋਕਤ ਲੱਛਣ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਕਿਸੇ ਯੋਗ ਡਾਕਟਰ ਜਾਂ ਸਿਹਤ ਮਾਹਿਰ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰੋ।