ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਵੀਗਨ ਖਾਣੇ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਅੰਕੜੇ ਸੀਮਿਤ ਹਨ, ਪਰ 2018 ਤੱਕ ਲਗਭਗ ਤਿੰਨ ਫੀਸਦੀ ਵਿਸ਼ਵ ਆਬਾਦੀ ਵੀਗਨ ਖਾਣਾ ਖਾ ਰਹੀ ਸੀ।
ਵੀਗਨ ਖੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਮਾਸ, ਮੱਛੀ, ਦੁੱਧ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਾਨਵਰ ਤੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਉਤਪਾਦ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਇਸ ਡਾਈਟ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਪੌਦਿਆਂ ਤੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਹੀ ਖਾਧੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਅਧਿਐਨ
ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ 2003 ਦੇ ਗੈਲਪ ਸਰਵੇਖਣ ਮੁਤਾਬਕ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਫੀਸਦੀ ਲੋਕ ਵੀਗਨ ਖੁਰਾਕ ਲੈਂਦੇ ਸਨ। ਤਾਜ਼ਾ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਲਗਭਗ 20 ਲੱਖ ਲੋਕ, ਯਾਨੀ ਤਿੰਨ ਫੀਸਦੀ ਆਬਾਦੀ, ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੀਗਨ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਅਪਣਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।
ਵੀਗਨ ਡਾਈਟ ਦੇ ਕਈ ਫਾਇਦੇ ਵੀ ਦਰਸਾਏ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਘੱਟ ਨੁਕਸਾਨ, ਟਿਕਾਊ ਖੁਰਾਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਪ੍ਰਭਾਵ। ਪਰ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚਿੰਤਾ ਵਧਾਈ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਡਾਈਟ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ।
ਮਾਹਰਾਂ ਦੀ ਰਾਇ
ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੇ ਪੋਸ਼ਣ ਸੰਗਠਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੇ ਵੀਗਨ ਡਾਈਟ ਨੂੰ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪਾਲਿਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਵੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਫਰਾਂਸ, ਬੈਲਜੀਅਮ ਅਤੇ ਪੋਲੈਂਡ ਦੇ ਸਿਹਤ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾ ਜਤਾਈ ਹੈ।
ਰਿਸਰਚ ਦੇ ਨਤੀਜੇ
ਵੀਗਨ ਖੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਮਾਸ, ਮੱਛੀ, ਆਂਡੇ ਤੇ ਦੁੱਧ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਨਾਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਖੁਰਾਕ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਫਲ, ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਦਾਲਾਂ, ਬੀਜਾਂ, ਮੇਵਿਆਂ ਅਤੇ ਪੌਧਿਆਂ ਤੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲੇ ਹੋਰ ਪਦਾਰਥਾਂ ‘ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਇੰਪੀਰੀਅਲ ਕਾਲਜ ਲੰਡਨ ਦੀ ਪੋਸ਼ਣ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ. ਫੇਡੇਰਿਕਾ ਅਮਾਤੀ ਮੁਤਾਬਕ, ਵੀਗਨ ਡਾਈਟ ਨਾਲ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ, ਹਾਰਟ ਅਟੈਕ ਤੇ ਸਟਰੋਕ ਦਾ ਖਤਰਾ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਐਲ.ਡੀ.ਐਲ. ਕੋਲੇਸਟਰੋਲ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵੀ ਘੱਟ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।
ਵਿਟਾਮਿਨ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਘਾਟ
ਪਰ ਮਾਹਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਡਾਈਟ ਸੰਤੁਲਿਤ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ — ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ-12, ਓਮੇਗਾ-3 ਫੈਟੀ ਐਸਿਡ, ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ, ਆਇਰਨ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ।
ਬੀ-12 ਸਿਰਫ਼ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਘਾਟ ਨਾਲ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਨਾੜੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ‘ਤੇ ਬੁਰਾ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਓਮੇਗਾ-3 ਦੀ ਘਾਟ ਨਾਲ ਦਿਮਾਗੀ ਵਿਕਾਸ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਖਤਰਨਾਕ ਮਾਮਲੇ
2016 ਵਿੱਚ ਇਟਲੀ ਦੇ ਮਿਲਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੇ ਵੀਗਨ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਦੀ ਭਾਰੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਕਰਾਉਣਾ ਪਿਆ। 2017 ਵਿੱਚ ਬੈਲਜੀਅਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੱਤ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਵੀਗਨ ਬੱਚੇ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਕਿਉਂਕਿ ਮਾਪੇ ਉਸ ਨੂੰ ਜਵੀ ਤੇ ਕਿਨੋਆ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਦੁੱਧ ਪਿਲਾ ਰਹੇ ਸਨ।
ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਨਤੀਜੇ
ਪੋਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਵੀਗਨ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਦੀ ਕਮੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਕੋਲੇਸਟਰੋਲ ਘੱਟ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਦਿਲ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਤੋਂ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਕਿ ਵੀਗਨ ਡਾਈਟ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਔਸਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਤਿੰਨ ਤੋਂ ਚਾਰ ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਘੱਟ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਹੱਡੀਆਂ ਦੀ ਡੈਂਸਿਟੀ ਵੀ ਘੱਟ ਪਾਈ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਫਰੈਕਚਰ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੱਧ ਸਕਦਾ ਹੈ।