ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: ਆਧੁਨਿਕ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ, ਗਲਤ ਖੁਰਾਕ ਅਤੇ ਕਮੀ ਵਾਲੇ ਪੋਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਥਕਾਵਟ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਿਹਤ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੀਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗ ਦਿਮਾਗ ਹੈ, ਜੋ ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਖ਼ਾਸ ਵਿਟਾਮਿਨਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਇਸ ਨਾਲ ਦਿਮਾਗੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ
ਹਾਲਾਂਕਿ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਕਈ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ, ਪਰ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਮਾਨਸਿਕ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਟਾਮਿਨ ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਨਰਵਸ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਸਹੀ ਕੰਮ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਘਟਣ, ਇਕਾਗਰਤਾ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ, ਮਾਨਸਿਕ ਥਕਾਵਟ ਅਤੇ ਭੁੱਲਣ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਬਣੀ ਰਹੇ ਤਾਂ ਡਿਮੇਂਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਅਲਜ਼ਾਈਮਰ ਵਰਗੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਕਾਫ਼ੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਿਹੜੇ ਲੋਕ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ?
ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਖੁਰਾਕ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੀਟ, ਮੱਛੀ, ਅੰਡੇ ਅਤੇ ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਆਮ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਡਾਇਟ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਿਟਾਮਿਨ ਘੱਟ ਜਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਾਚਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੈ ਜਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੈਸਟ੍ਰਿਕ ਬਾਈਪਾਸ ਸਰਜਰੀ ਕਰਵਾਈ ਹੈ, ਉਹ ਵੀ ਇਸਨੂੰ ਸਹੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜਜ਼ਬ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਕੁਝ ਦਵਾਈਆਂ ਵੀ ਇਸਦੀ ਕਮੀ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕਮੀ ਦੇ ਲੱਛਣ ਕੀ ਹਨ?
ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਨਿਊਰੋਟ੍ਰਾਂਸਮੀਟਰਾਂ ਦਾ ਸੰਤੁਲਨ ਵਿਗੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੂਡ ਸਵਿੰਗ, ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ, ਚਿੜਚਿੜਾਪਨ, ਘਬਰਾਹਟ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਆਕਸੀਜਨ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਣ ਨਾ ਮਿਲਣ ਕਰਕੇ ਸੋਚਣ ਤੇ ਸਮਝਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਆਮ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
- ਲਗਾਤਾਰ ਥਕਾਵਟ
- ਚੱਕਰ ਆਉਣਾ
- ਹੱਥਾਂ-ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁੰਨਪਨ ਜਾਂ ਝਰਨਾਹਟ
- ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਘਟਣਾ
- ਧਿਆਨ ਨਾ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹੋਣਾ
- ਨੀਂਦ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ
- ਜੀਭ ਵਿੱਚ ਸੋਜ, ਚਮੜੀ ਪੀਲੀ ਹੋਣਾ, ਸਾਹ ਚੜ੍ਹਨਾ
ਕਿਵੇਂ ਪੂਰੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਮੀ?
ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੇਕਰ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਬੀ12 ਦੀ ਕਮੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਖੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਇਹ ਭੋਜਨ ਨਿਯਮਿਤ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ:
- ਮਾਸ, ਅੰਡੇ, ਦੁੱਧ, ਦਹੀਂ, ਪਨੀਰ
- ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀਆਂ ਲਈ ਸੋਇਆ ਦੁੱਧ, ਅਨਾਜ ਅਤੇ ਫੋਰਟੀਫਾਈਡ ਫੂਡ
- ਗੰਭੀਰ ਕਮੀ ਵਾਲੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਡਾਕਟਰ ਵੱਲੋਂ ਟੀਕੇ ਜਾਂ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਦਿਮਾਗੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਹੋਰ ਕੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ?
ਸਿਹਤ ਮਾਹਿਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ12 ਹੀ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਓਮੇਗਾ-3 ਫੈਟੀ ਐਸਿਡ, ਆਇਰਨ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਕਸਰਤ ਕਰਨੀ, ਪੂਰੀ ਨੀਂਦ ਲੈਣੀ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਧਿਆਨ ਲਗਾਉਣਾ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗੀ ਖੇਡਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ਤਰੰਜ ਅਤੇ ਪਹੇਲੀਆਂ ਹੱਲ ਕਰਨਾ ਵੀ ਦਿਮਾਗੀ ਤਿੱਖਾਪਨ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।
👉 ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਸਿਹਤ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਲਈ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਪਰੋਕਤ ਲੱਛਣ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ।