ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ – ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਸਿਆਸਤ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨੀ ਜਾ ਰਹੀ ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਵਿੱਚ, ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ਹਿਬਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ਼ ਨਾਲ ਵ੍ਹਾਈਟ ਹਾਊਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਬੈਠਕ ਉਸ ਸਮੇਂ ਹੋਈ ਜਦੋਂ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਮਹਾਸਭਾ (UNGA) ਦੇ ਸੈਸ਼ਨ ਲਈ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਆਗੂ ਨਿਊਯਾਰਕ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਹੋਏ ਹਨ ਅਤੇ ਗਲੋਬਲ ਸਿਆਸਤ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਰੁਝਾਨ ਤੇ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਦਿਖ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਅਮਰੀਕਾ–ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸੰਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਗਰਮੀ
ਟਰੰਪ ਅਤੇ ਸ਼ਰੀਫ਼ ਦੀ ਇਹ ਮੁਲਾਕਾਤ ਦੋਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵਧ ਰਹੀ ਗਰਮਜੋਸ਼ੀ ਦਾ ਸਾਫ਼ ਸੰਕੇਤ ਮੰਨੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਤਣਾਅ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਹੁਣ ਦੁਬਾਰਾ ਨੇੜੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੁਲਾਈ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਦੋਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਪਾਰਕ ਸਮਝੌਤਾ ਵੀ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਿਸਦੇ ਤਹਿਤ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਵੱਡੇ ਤੇਲ ਭੰਡਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਸਮਝੌਤੇ ਨੂੰ ਟਰੰਪ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਏਸ਼ੀਆ ਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ–ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚਕਾਰ ਵਧਦਾ ਤਣਾਅ
ਇਹ ਸਭ ਉਸ ਵੇਲੇ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਟਰੰਪ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਸਬੰਧ ਤਣਾਅਪੂਰਨ ਹਨ। ਰੂਸ–ਯੂਕਰੇਨ ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ ਘੱਟ ਕੀਮਤਾਂ ’ਤੇ ਰੂਸੀ ਤੇਲ ਦੀ ਵੱਡੀ ਖਰੀਦ ਨੇ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਵਧਾਈ ਹੈ। ਟਰੰਪ ਨੇ ਇਸਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਭਾਰਤੀ ਤੇਲ ਆਯਾਤ ’ਤੇ ਭਾਰੀ ਟੈਰਿਫ ਲਗਾ ਦਿੱਤੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੋਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਆਰਥਿਕ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਹੋਰ ਵਧ ਗਿਆ ਹੈ। ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨੀਤੀ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਮੰਨ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਨੇੜਤਾ ਭਾਰਤ ‘ਤੇ ਦਬਾਅ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਗਾਜ਼ਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਵੀ ਚਰਚਾ ਦਾ ਕੇਂਦਰ
ਟਰੰਪ–ਸ਼ਰੀਫ਼ ਮੁਲਾਕਾਤ ਸਿਰਫ਼ ਦੋਪੱਖੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਰਹੀ। ਸਰਕਾਰੀ ਸੂਤਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੋਵਾਂ ਨੇਤਾ ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਚੱਲ ਰਹੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ–ਹਮਾਸ ਸੰਘਰਸ਼ ‘ਤੇ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਚਰਚਾ ਕਰਦੇ ਨਜ਼ਰ ਆਏ। ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਕੂਟਨੀਤਿਕ ਰਾਹ ਖੋਜਣ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਸ਼ਰੀਫ਼ ਨੇ ਯੂ.ਐਨ. ਮੰਚ ‘ਤੇ ਵੀ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸਿਰਫ਼ ਗੱਲਬਾਤ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੈ।
ਵ੍ਹਾਈਟ ਹਾਊਸ ਦੀ ਗੁਪਤ ਬੈਠਕ
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ਹਿਬਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ਼ ਵੀਰਵਾਰ ਸ਼ਾਮ ਲਗਭਗ 5 ਵਜੇ ਵ੍ਹਾਈਟ ਹਾਊਸ ਪਹੁੰਚੇ। ਦੋਵਾਂ ਆਗੂਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਬੈਠਕ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਚੱਲੀ। ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਇਸ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਗੱਲਬਾਤ ਦੇ ਕੁਝ ਮੁੱਖ ਬਿੰਦੂ ਗੁਪਤ ਹੀ ਰਹੇ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਵਫ਼ਦ ਸ਼ਾਮ 6:18 ਵਜੇ ਵ੍ਹਾਈਟ ਹਾਊਸ ਤੋਂ ਰਵਾਨਾ ਹੋਇਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਵ੍ਹਾਈਟ ਹਾਊਸ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੋਨਾਂ ਨੇਤਾ ਖੇਤਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਵਪਾਰ, ਅਤੇ ਕਾਊਂਟਰ ਟੈਰਰਿਜ਼ਮ ‘ਤੇ ਸਾਂਝੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ’ਤੇ ਸਹਿਮਤ ਹੋਏ।
ਸ਼ਰੀਫ਼ ਦਾ ਟਰੰਪ ਪ੍ਰਤੀ ਭਰੋਸਾ
ਸ਼ਰੀਫ਼ ਨੇ ਇਸ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੀ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਮਰਥਨ ਵੀ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਟਰੰਪ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਲਈ ਜੋ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਕਾਬਲੇ-ਤਾਰੀਫ਼ ਹਨ। ਇਸ ਬਿਆਨ ਨੂੰ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ–ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਗਰਮੀ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਲਈ ਚੁਣੌਤੀ
ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ–ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸੰਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਤੀਜੀ ਧਿਰ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਕਬੂਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਨਿਊ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸਿਆਸੀ ਹਲਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਟਰੰਪ–ਸ਼ਰੀਫ਼ ਨੇੜਤਾ ਭਾਰਤ ਲਈ ਕੂਟਨੀਤਿਕ ਚੁਣੌਤੀ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਉਸ ਵੇਲੇ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਰੂਸ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਤੇਲ ਸੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਅਮਰੀਕੀ ਦਬਾਅ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਨਤੀਜਾ
ਟਰੰਪ ਅਤੇ ਸ਼ਰੀਫ਼ ਦੀ ਇਹ ਮੁਲਾਕਾਤ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਰੁਟੀਨ ਮੀਟਿੰਗ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀ ਬਦਲਦੀ ਤਸਵੀਰ ਦੀ ਇੱਕ ਝਲਕ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਨੇੜਤਾ ਬਣਾ ਕੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸੰਦੇਸ਼ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਏਸ਼ੀਆ ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੇਖਣਾ ਦਿਲਚਸਪ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਕੀ ਇਹ ਨਵੀਂ ਕੂਟਨੀਤਿਕ ਗਰਮੀ ਖੇਤਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਵਪਾਰਕ ਸਬੰਧਾਂ ਅਤੇ ਗਲੋਬਲ ਤਾਕਤ ਦੇ ਸੰਤੁਲਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ ਨਵੇਂ ਅਧਿਆਇ ਲਿਖਦੀ ਹੈ।