ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ : ਅੱਜ ਦੀ ਤੇਜ਼-ਰਫ਼ਤਾਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਤੇ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚ ਗੁੰਮੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਸਾਡੇ ਦਿਲ ਨੂੰ। ਸਿਹਤਮੰਦ ਦਿਲ ਸਰੀਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਅੰਗ ਹੈ, ਜੋ ਖ਼ੂਨ ਰਾਹੀਂ ਆਕਸੀਜਨ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹਰ ਹਿੱਸੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਆਧੁਨਿਕ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ, ਬਦਲਦੀ ਖੁਰਾਕ, ਤਣਾਅ ਤੇ ਕਸਰਤ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹਰ ਸਾਲ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਸਥਾ (WHO) ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਹਰ ਸਾਲ ਲਗਭਗ 1.8 ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਜਾਂ ਸਟ੍ਰੋਕ ਕਾਰਨ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਗੁਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਦਿਲ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲਗਭਗ 80% ਮੌਤਾਂ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਜਾਂ ਸਟ੍ਰੋਕ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
🩺 ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀ ਹੈ?
ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਉਦੋਂ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਦਿਲ ਵੱਲ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਖ਼ੂਨ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਅਚਾਨਕ ਰੁਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਰੁਕਾਵਟ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਧਮਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਚਰਬੀ (ਪਲੇਕ) ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਦਿਲ ਦੀ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਤੱਕ ਆਕਸੀਜਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਦੀ, ਤਾਂ ਉਹ ਹਿੱਸਾ ਨੁਕਸਾਨਗ੍ਰਸਤ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਇਲਾਜ ਨਾ ਮਿਲਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਕਾਰਡਿਅਕ ਅਰੈਸਟ (ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਨ ਰੁਕਣਾ) ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ।
ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਡਾਟਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਹਰ 40 ਸਕਿੰਟ ‘ਚ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਡਾਕਟਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ, ਲੱਛਣ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ 3 ਤੋਂ 4 ਘੰਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੌਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਹਰ ਲੱਛਣ ਨੂੰ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਵਜੋਂ ਲੈਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
⚠️ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦੇ ਲੱਛਣ
- ਛਾਤੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਦਬਾਅ ਜਾਂ ਜਕੜਨ
- ਗਰਦਨ, ਖੱਬੀ ਬਾਂਹ, ਜਬੜੇ ਜਾਂ ਪਿੱਠ ਵਿੱਚ ਦਰਦ
- ਬਦਹਜ਼ਮੀ ਜਿਹਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣਾ
- ਸਾਹ ਚੜ੍ਹਨਾ, ਵੱਧ ਪਸੀਨਾ ਆਉਣਾ
- ਚੱਕਰ ਆਉਣਾ ਜਾਂ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ
ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਦੀ ਦਿਲ ਰੋਗ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗਿਆ ਡਾ. ਐਲਿਨ ਬਾਰਸੇਘੀਅਨ ਦੱਸਦੀ ਹਨ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰੀ ਇਹ ਲੱਛਣ ਹੌਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਬਦਹਜ਼ਮੀ ਜਿਹੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਅਣਦੇਖਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਉਹ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੀ ਹਨ ਕਿ ਜੇ ਛਾਤੀ ਦਾ ਦਰਦ ਤਿੰਨ ਘੰਟਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਹੇ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਮਦਦ ਮੰਗੋ ਅਤੇ ਇੱਕ ਐਸਪਿਰਿਨ ਚੱਬੋ।
❤️ ਦਿਲ ਨੂੰ ਤੰਦਰੁਸਤ ਕਿਵੇਂ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ
ਦਿਲ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਮਾਹਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸਧਾਰਨ ਪਰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬਦਲਾਅ ਕਰਕੇ ਅਸੀਂ ਦਿਲ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
- ਸੰਤੁਲਿਤ ਖੁਰਾਕ — ਘੱਟ ਫੈਟ ਅਤੇ ਵੱਧ ਫਾਈਬਰ ਵਾਲੀ ਡਾਇਟ ਲਓ। ਤਲੀ-ਭੁੰਨੀ ਚੀਜ਼ਾਂ, ਬਿਸਕੁਟ, ਮੱਖਣ, ਸਾਸੇਜ਼ ਅਤੇ ਪਾਮ ਆਇਲ ਵਾਲੇ ਆਹਾਰ ਤੋਂ ਬਚੋ।
- ਲੂਣ ਘੱਟ ਖਾਓ — ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਲੂਣ ਦੀ ਮਾਤਰਾ 6 ਗ੍ਰਾਮ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਾ ਹੋਵੇ।
- ਅਨਸੈਚੂਰੇਟਡ ਫੈਟਸ ਵਰਤੋ — ਜਿਵੇਂ ਤੇਲ ਵਾਲੀ ਮੱਛੀ, ਐਵੋਕਾਡੋ, ਨਟਸ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀ ਦੇ ਤੇਲ।
- ਰੋਜ਼ ਵਰਜ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ — ਡਾ. ਈਵਾਨ ਲੇਵਿਨ ਮੁਤਾਬਕ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ 5 ਦਿਨ, ਹਰ ਰੋਜ਼ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 30 ਮਿੰਟ ਵਰਜ਼ਿਸ਼ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕਰੋ।
- ਸਿਗਰਟ ਅਤੇ ਵੇਪ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੋ — ਅਮਰੀਕਨ ਹਾਰਟ ਅਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਅਨੁਸਾਰ, ਵੇਪ ਅਤੇ ਸਿਗਰਟ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਦਿਲ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ।
- ਵਜ਼ਨ ਤੇ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਕਾਬੂ ਰੱਖੋ — ਸਿਹਤਮੰਦ ਵਜ਼ਨ ਨਾਲ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਘਟਦਾ ਹੈ।
- ਤਣਾਅ ਘਟਾਓ ਤੇ ਨੀਂਦ ਪੂਰੀ ਕਰੋ — ਮਨ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਿਲ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨਾਲ ਸਿੱਧੀ ਜੁੜੀ ਹੈ।
🧬 ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰਿਆਂ ਦਾ ਵਧਦਾ ਖ਼ਤਰਾ
ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਹੈਲਥ ਸਟੈਟਿਸਟਿਕਸ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ, 2019 ਵਿੱਚ 18 ਤੋਂ 44 ਸਾਲ ਦੇ 0.3% ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪਿਆ ਸੀ, ਜੋ 2023 ਤੱਕ ਵੱਧ ਕੇ 0.5% ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਾਧਾ ਬਦਲਦੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ, ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਖੁਰਾਕ, ਕਸਰਤ ਦੀ ਘਾਟ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਕਾਰਨ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੋਵਿਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਘਰੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਆਦਤ ਨਾਲ ਆਲਸੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵਧੀ ਹੈ, ਜੋ ਦਿਲ ਲਈ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ।
💊 ਦਿਲ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਨਵੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ
ਇੰਪੀਰੀਅਲ ਕਾਲਜ ਲੰਡਨ ਅਤੇ ਸਵੀਡਨ ਦੀ ਲੰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਦਿਲ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪੈ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਟੈਟਿਨ ਅਤੇ ਇਜ਼ੈਟਿਮਾਈਬ ਵਰਗੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇਣ ਨਾਲ ਦੂਜੇ ਦਿਲ ਦੇ ਦੌਰੇ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਕਾਫੀ ਘਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਵਾਈਆਂ ਖ਼ੂਨ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਲੇਸਟਰੋਲ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਡਾ. ਐਲਿਨ ਬਾਰਸੇਘੀਅਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, “ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੀ ਖੋਜ ਇਹ ਸਾਬਤ ਕਰ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਕਿ ਜਿੰਨਾ ਘੱਟ ‘ਬੁਰਾ ਕੋਲੇਸਟਰੋਲ’ (LDL) ਹੋਵੇਗਾ, ਉਨਾ ਹੀ ਘੱਟ ਦਿਲ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਰਹੇਗਾ।”
🩶 ਨਤੀਜਾ
ਦਿਲ ਦੀ ਸਿਹਤ ਸਿਰਫ਼ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਲਈ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਨਹੀਂ ਰਹੀ — ਹੁਣ ਨੌਜਵਾਨ ਵੀ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਿਹਤਮੰਦ ਖੁਰਾਕ, ਨਿਯਮਤ ਵਰਜ਼ਿਸ਼, ਤਣਾਅ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣਾ ਅਤੇ ਧੂਮਰਪਾਨ ਤੋਂ ਬਚਣਾ — ਇਹ ਸਾਰੇ ਤਰੀਕੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹਥਿਆਰ ਹਨ।