ਹੈਦਰਾਬਾਦ – ਸਿਰਦਰਦ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਜੋ ਹਰ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਕੁਝ ਘੰਟਿਆਂ ਲਈ ਤਕਲੀਫ਼ ਦੇਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੇਕਰ ਸਿਰਦਰਦ ਦੇ ਕਾਰਨ (triggers) ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰ ਲਈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਉਹ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਜੋ ਸਿਰਦਰਦ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਚ ਕੇ ਕਿਵੇਂ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ ਰਾਹਤ।
ਸਿਰਦਰਦ ਦੇ ਆਮ ਕਾਰਨ
- ਵਾਤਾਵਰਣੀ ਪ੍ਰਭਾਵ: ਧੂੰਆਂ, ਨਮੀ, ਤੇਜ਼ ਰੌਸ਼ਨੀ, ਗੰਧਾਂ ਅਤੇ ਠੰਡਾ ਮੌਸਮ ਖ਼ਾਸਕਰ ਮਾਈਗਰੇਨ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਰਦਰਦ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕਲੱਸਟਰ ਸਿਰਦਰਦ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਵੀ ਮੌਸਮ ਦੀ ਤਬਦੀਲੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
- ਤਣਾਅ: ਗਰਦਨ ਅਤੇ ਮੋਢਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਖਿੱਚ ਕਾਰਨ ਤਣਾਅ ਵਾਲਾ ਸਿਰਦਰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
- ਭੁੱਖ ਤੇ ਖੁਰਾਕ: ਖਾਲੀ ਪੇਟ ਰਹਿਣਾ ਜਾਂ ਕੁਝ ਖਾਸ ਭੋਜਨ – ਜਿਵੇਂ ਚਾਕਲੇਟ, ਖੱਟੇ ਫਲ, ਐਵੋਕਾਡੋ, ਪਨੀਰ, ਪਿਆਜ਼ ਆਦਿ – ਮਾਈਗਰੇਨ ਨੂੰ ਟਰਿੱਗਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
- ਅਲਕੋਹਲ: ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਲਾਲ ਵਾਈਨ ਮਾਈਗਰੇਨ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਕਾਰਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
- ਕੈਫੀਨ: ਕੌਫੀ ਜਾਂ ਚਾਹ ਦੀ ਆਦਤ ਹੋਣ ਤੇ ਇਸਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਛੱਡਣਾ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਮਾਈਗਰੇਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ: ਅਧੂਰੀ ਨੀਂਦ ਮਾਈਗਰੇਨ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਵਾਲੇ ਸਿਰਦਰਦ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
- ਹਾਰਮੋਨਸ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ: ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਐਸਟ੍ਰੋਜਨ ਦੇ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਮਾਈਗਰੇਨ ਨਾਲ ਸਿੱਧਾ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਪੀਰੀਅਡਸ ਅਤੇ ਪੈਰੀਮੇਨੋਪੌਜ਼ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਵੱਧ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਸਿਰਦਰਦ ਦੇ ਕਿਸਮਾਂ
- ਤਣਾਅ ਵਾਲਾ ਸਿਰਦਰਦ: ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਗਰਦਨ ਜਾਂ ਪਿੱਠ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ ਸਿਰ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਪੱਟੀ ਵਰਗਾ ਦਰਦ ਬਣਦਾ ਹੈ।
- ਮਾਈਗਰੇਨ: ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਿਰ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਗੰਭੀਰ ਦਰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਰੌਸ਼ਨੀ ਅਤੇ ਸ਼ੋਰ ਨਾਲ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ, ਮਤਲੀ ਅਤੇ ਉਲਟੀ ਇਸਦੇ ਲੱਛਣ ਹਨ। ਇਹ ਘੰਟਿਆਂ ਤੋਂ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਰਹਿ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਕਲੱਸਟਰ ਸਿਰਦਰਦ: ਇੱਕ ਅੱਖ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਚੁਭਣ ਵਾਲਾ ਦਰਦ, ਨਾਲ ਹੀ ਅੱਖਾਂ ’ਚ ਪਾਣੀ, ਨੱਕ ਵਗਣਾ ਜਾਂ ਭੀੜ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਕੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?
ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਸਿਰਦਰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੀ ਹੈਬਿਟਸ, ਖੁਰਾਕ, ਨੀਂਦ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰੇ। ਇਸ ਨਾਲ ਟਰਿਗਰ ਪਛਾਣਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਇਲਾਜ ਦੇ ਵਿਕਲਪਾਂ ਵਿੱਚ –
- ਐਕਯੂਪੰਕਚਰ
- ਮੈਡੀਟੇਸ਼ਨ
- ਨੁਸਖ਼ੇ ਵਾਲੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ
- ਬਾਇਓਫੀਡਬੈਕ
- ਆਰਾਮ ਦੀ ਥੈਰੇਪੀ
ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਨਿਯਮਤ ਕਸਰਤ, ਸੰਤੁਲਿਤ ਖੁਰਾਕ, ਪੂਰੀ ਨੀਂਦ, ਅਲਕੋਹਲ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਵੀ ਸਿਰਦਰਦ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਦਦਗਾਰ ਸਾਬਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।