ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਭਾਰਤ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਚੇਤਾਵਨੀਆਂ ਅਤੇ ਇਤਰਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਰੂਸ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਉੱਨਤ RD-93MA ਜਹਾਜ਼ੀ ਇੰਜਣਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਸਿਆਸੀ-ਸੈਨਾ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਵਾਦ ਜਨਮ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਰੂਸ ਦੀ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਇੰਜਣ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ (UEC)-ਕਲਿਮੋਵ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਮਿਤ ਇਹ ਇੰਜਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਆਧੁਨਿਕ, ਚੀਨ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਗਏ JF-17 ਥੰਡਰ ਬਲਾਕ III ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣਗੇ।
ਭਾਰਤ ਦੀ ਚਿੰਤਾ
ਭਾਰਤ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਰੂਸ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇੰਜਣ ਸਿੱਧੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਨਾ ਵੇਚੇ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਸੈਨਾ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਨੇ ਮਾਸਕੋ ਨੂੰ ਇੰਜਣ ਸਪਲਾਈ ਰੋਕਣ ਲਈ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਪਰ ਰੂਸ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਇਤਰਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦਿਆਂ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਉੱਨਤ ਇੰਜਣ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।
JF-17 ਬਲਾਕ III ਦੀਆਂ ਖਾਸੀਅਤਾਂ
• ਇਹ 4.5-ਜਨਰੇਸ਼ਨ ਦਾ ਉੱਨਤ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚੀਨ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਿਕਸਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
• ਜਹਾਜ਼ AESA ਰਾਡਾਰ, ਹੈਲਮੇਟ-ਮਾਊਂਟਡ ਡਿਸਪਲੇ, ਉੱਨਤ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਯੁੱਧ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈਆਂ PL-15 ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਦੀਆਂ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹੈ।
• ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਜਹਾਜ਼ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਫੇਲ ਅਤੇ ਸੁਖੋਈ-30MKI ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਸੈਨਾ ਮਾਹਰ ਇਸ ਦਾਅਵੇ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
• JF-17 ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਜਹਾਜ਼ ਬੇੜੇ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਇਹੀ ਹਨ।
RD-93MA ਇੰਜਣ: ਇੱਕ ਗੇਮ-ਚੇਂਜਰ
RD-93MA ਇੰਜਣ ਪੁਰਾਣੇ RD-93 ਇੰਜਣ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਥ੍ਰਸਟ, ਬਿਹਤਰ ਈਂਧਨ ਕੁਸ਼ਲਤਾ, ਲੰਬੀ ਸਰਵਿਸ ਲਾਈਫ ਅਤੇ ਉੱਚ ਥਰਮਲ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਰੂਸੀ ਇੰਜਣ ਨਾਲ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਪਣੇ JF-17 ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਮਜ਼ਬੂਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵੇਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੇਗਾ।
ਭਾਰਤੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਅਤੇ ਸੈਨਾ ਮਾਹਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਅਤੇ ਦੋਸ਼ਮਨੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧੂ ਤਣਾਅ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।