ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: ਆਧੁਨਿਕ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਬਦਲਦੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੇ ਢੰਗ ਕਾਰਨ ਪੇਟ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਲੋਕ ਕਬਜ਼, ਗੈਸ, ਬਦਹਜ਼ਮੀ ਜਾਂ ਪੇਟ ਸਾਫ਼ ਨਾ ਹੋਣ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨਾਲ ਜੂਝਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਾਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਪੇਟ ਤੋਂ ਗਲੇ ਵੱਲ ਜਲਣ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਆਮ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਐਸਿਡਿਟੀ ਜਾਂ ਦਿਲ ਦੀ ਜਲਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹਾਲਤ ਉਦੋਂ ਬਣਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਬਣਿਆ ਐਸਿਡ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਆਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਮੈਡੀਕਲ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਐਸਿਡ ਰਿਫਲਕਸ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਡਾਕਟਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਐਸਿਡਿਟੀ ਇੱਕ ਆਮ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਜੋ ਅਕਸਰ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਬਦਲਣ ਅਤੇ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਇਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਚੱਲਦੀ ਰਹੇ ਅਤੇ ਦਵਾਈ ਨਾਲ ਵੀ ਠੀਕ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਪੇਟ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਐਸਿਡਿਟੀ ਕੀ ਹੈ?
ਸਰ ਗੰਗਾ ਰਾਮ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਗੈਸਟ੍ਰੋਐਂਟਰੋਲੋਜਿਸਟ ਡਾ. ਸ਼੍ਰੀਹਰੀ ਅਨੀਖਿੰਡੀ ਮੁਤਾਬਕ, ਐਸਿਡਿਟੀ ਦਰਅਸਲ ਗੈਸਟ੍ਰੋਈਸੋਫੇਜੀਅਲ ਰਿਫਲਕਸ ਡਿਜ਼ੀਜ਼ (GERD) ਦਾ ਲੱਛਣ ਹੈ। ਇਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪੇਟ ਦਾ ਐਸਿਡ ਭੋਜਨ ਪਾਈਪ (ਈਸੋਫੈਗਸ) ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਚੜ੍ਹਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਛਾਤੀ ਅਤੇ ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਤੀਖ਼ੀ ਜਲਣ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਇਹ ਬਾਰ-ਬਾਰ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ GERD ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਐਸਿਡਿਟੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਲੱਛਣ
- ਖਾਣੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੇਟ ਅਤੇ ਛਾਤੀ ਵਿੱਚ ਜਲਣ
- ਰਾਤ ਨੂੰ ਲੰਮੇ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਜਲਣ ਵਧ ਜਾਣਾ
- ਪੇਟ ਤੋਂ ਭੋਜਨ ਉਲਟ ਆਉਣਾ (ਰੀਗਰਜੀਟੇਸ਼ਨ)
- ਗਲੇ ਵਿੱਚ ਗੰਢ ਵਰਗਾ ਅਹਿਸਾਸ
- ਖਾਣਾ ਨਿਗਲਣ ਵਿੱਚ ਦਿੱਕਤ
- ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਇਲਾਜ ਨਾ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਖੰਘ, ਗਲੇ ਦੀ ਖਰਾਸ਼ ਅਤੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਤੱਕ ਐਸਿਡ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ
ਕੀ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਜਲਣ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕੈਂਸਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?
ਡਾ. ਅਨੀਖਿੰਡੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਐਸਿਡਿਟੀ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਲੱਛਣ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਜਲਣ ਲਗਾਤਾਰ ਰਹੇ, ਦਵਾਈ ਕਾਰਗਰ ਨਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਲੱਛਣ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ, ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਪੇਟ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਨੂੰ ਬਣਨ ਵਿੱਚ ਸਾਲਾਂ ਲੱਗਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਟੈਸਟ ਕਰਵਾਉਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਸੰਭਾਵਿਤ ਸੰਕੇਤ
ਜੇਕਰ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਜਲਣ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਹ ਲੱਛਣ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ, ਤਾਂ ਇਹ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਇਸ਼ਾਰਾ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ:
- ਭੁੱਖ ਘੱਟ ਲੱਗਣੀ
- ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਖਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਪੇਟ ਭਰਿਆ ਹੋਣਾ
- ਬਿਨਾਂ ਕਾਰਨ ਭਾਰ ਘਟਣਾ
- ਨਾਭੀ ਦੇ ਉੱਪਰ ਦਰਦ ਜਾਂ ਬਦਹਜ਼ਮੀ
- ਮਤਲੀ, ਉਲਟੀਆਂ, ਖੂਨ ਨਾਲ ਉਲਟੀ ਆਉਣੀ
- ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਸੋਜ ਜਾਂ ਤਰਲ ਇਕੱਠਾ ਹੋਣਾ
- ਟੱਟੀ ਕਾਲੀ ਜਾਂ ਖੂਨ ਨਾਲ ਰਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੋਣਾ
- ਬੇਹੱਦ ਥਕਾਵਟ, ਅਨੀਮੀਆ ਜਾਂ ਕਮਜ਼ੋਰੀ
ਜਾਂਚ ਅਤੇ ਇਲਾਜ
ਜੇਕਰ ਐਸਿਡਿਟੀ ਐਂਟੀ-ਐਸਿਡ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਵੀ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਅਲਟਰਾਸਾਊਂਡ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ੱਕੀ ਲੱਛਣ ਮਿਲਣ ਤਾਂ ਅੱਗੇ ਸੀਟੀ ਸਕੈਨ ਜਾਂ ਪੀਈਟੀ ਸਕੈਨ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਟੈਸਟ ਹੀ ਪੱਕਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਕੈਂਸਰ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।
ਬਚਾਅ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਐਸਿਡਿਟੀ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
- ਮਸਾਲੇਦਾਰ ਅਤੇ ਤਲੇ ਹੋਏ ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਬਚੋ
- ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਭੋਜਨ ਕਰੋ, ਇਕ ਵਾਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਾ ਖਾਓ
- ਖਾਣੇ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਨਾ ਲੰਮੋ
- ਧੂਮਰਪਾਨ ਅਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹੋ
- ਵਜ਼ਨ ਕੰਟਰੋਲ ਵਿੱਚ ਰੱਖੋ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਕਸਰਤ ਕਰੋ
👉 ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਪੇਟ ਦੀ ਜਲਣ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕੈਂਸਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਪਰ ਜੇ ਇਹ ਲਗਾਤਾਰ ਰਹੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਲੱਛਣਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਜ਼ਰ ਆਏ ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਹਲਕੇ ਵਿੱਚ ਨਾ ਲਿਆ ਜਾਵੇ। ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਜਾਂਚ ਅਤੇ ਇਲਾਜ ਨਾਲ ਵੱਡੇ ਖ਼ਤਰੇ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।