ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰਕ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਦੀ ਘਟਤੀ ਅਤੇ ਆਲਸੀਪਣ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆ ਬਣ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਨਵੀਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਦੈਨੰਦਿਨ ਸਰਗਰਮੀ ਘੱਟ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਲਗਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰਕ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਘਟ ਰਹੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੈਂਸੇਟ ਗਲੋਬਲ ਹੈਲਥ ਜਰਨਲ ਦੀ ਹਾਲੀਆ ਰਿਪੋਰਟ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 50 ਫੀਸਦੀ ਲੋਕ ਸੰਚਾਲਿਤ ਸਰੀਰਕ ਮਿਹਨਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅੰਕੜਾ 57 ਫੀਸਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਚਿੰਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਲੈਂਸੇਟ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੇ ਵਰਤਮਾਨ ਰੁਝਾਨ ਜਾਰੀ ਰਹੇ, ਤਾਂ 2030 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਲੋੜੀਂਦੀ ਸਰੀਰਕ ਸਰਗਰਮੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬਾਲਗਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਕੇਵਲ 40 ਫੀਸਦੀ ਰਹਿ ਜਾਏਗੀ। ਮੌਜੂਦਾ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅੱਧੀ ਬਾਲਗ ਅਬਾਦੀ ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ (WHO) ਦੇ ਸਰੀਰਕ ਸਰਗਰਮੀ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਹੀ। 2000 ਵਿੱਚ ਸਰੀਰਕ ਸਰਗਰਮੀ ਘੱਟ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਬਾਲਗਾਂ ਦੀ ਦਰ 22.3 ਫੀਸਦੀ ਸੀ, ਜੋ 2022 ਵਿੱਚ 49.4 ਫੀਸਦੀ ਤੱਕ ਵਧ ਗਈ।
ਇਸ ਘਟਤੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਹਨ ਸ਼ਹਿਰੀਕਰਨ, ਸੁਵਿਧਾਵਾਦੀ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ, ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨਾਲ ਮਿਹਨਤ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਅਤੇ ਆਨਲਾਈਨ ਰੁਝਾਨਾਂ ਦਾ ਵਧਣਾ। ਪਹਿਲਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੱਡੀ ਹਿੱਸਾ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤੀ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਆਧੁਨਿਕ ਸਹੂਲਤਾਂ ਨੇ ਇਸ ਪੱਖ ਨੂੰ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸ਼ਹਿਰੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਰਕਾਂ ਅਤੇ ਖੇਡ-ਮੈਦਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਵੇਰੇ ਘੱਟ ਲੋਕ ਸਰੀਰਕ ਸਰਗਰਮੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੌਰਾਨ ਵਰਕ ਫ੍ਰੋਮ ਹੋਮ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਵੀ ਆਲਸੀਪਣ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲਾ ਕਾਰਨ ਬਣਿਆ।
ਸਰੀਰਕ ਸਰਗਰਮੀ ਘਟਣ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੀਰਕ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਘਟਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਰੁਝਾਨ ਵੀ ਵਧਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਘਟਤੀ ਸ਼ੂਗਰ, ਦਿਲ ਦੇ ਰੋਗ, ਮੋਟਾਪਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜੀਵਨ-ਸ਼ੈਲੀ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ। ਲੈਂਸੇਟ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ 195 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ 12ਵੇਂ ਸਥਾਨ ’ਤੇ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਬਾਲਗ ਘੱਟ ਸਰੀਰਕ ਸਰਗਰਮੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ’ਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਰਗਰਮੀ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 14-20 ਫੀਸਦੀ ਘੱਟ ਹੈ।
ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਨ-ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਸਰੀਰਕ ਸਰਗਰਮੀ ਦੇ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਤੇ ਬਲ ਦੇਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਹਲ ਨਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਆਲਸੀਪਣ, ਗੈਰ-ਸਰਗਰਮੀ ਅਤੇ ਉਦਾਸੀਨਤਾ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਰਥਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਤੇਜ਼ੀ ਦੇ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਆਇਆ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਸਹੂਲਤਾਂ ਨੇ ਆਲਸੀਪਣ ਨੂੰ ਵਧਾਇਆ ਹੈ। ਲੇਖਕਾਂ ਅਤੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਹੈ ਕਿ ਸਵੇਰੇ ਵਿਅਯਾਮ, ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਸਰਗਰਮੀ, ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਪਾਰਕਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਵਰਤੋਂ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਘਟਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਰੀਰਕ ਸਿਹਤ ਬਿਹਤਰ ਹੋਵੇਗੀ, ਸਗੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਵੀ ਤੰਦਰੁਸਤ ਅਤੇ ਸਤੁਲਤ ਰਹੇਗੀ