ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਦੀ ਦੌੜ-ਭੱਜ ਵਾਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਦਰਦ (Muscle Pain) ਇੱਕ ਆਮ ਪਰ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆ ਬਣਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਚਾਹੇ ਦਿਨ ਭਰ ਦਾ ਥਕਾਵਟ ਭਰਿਆ ਕੰਮ ਹੋਵੇ, ਘੰਟਿਆਂ ਲੰਬਾ ਬੈਠਣਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਅਚਾਨਕ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਰੀਰਕ ਮਿਹਨਤ ਕਰਨੀ ਪਏ—ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ‘ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਅਸਰ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਦਰਦ, ਅਕੜਨ ਅਤੇ ਬੇਚੈਨੀ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਵੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਤੁਰਨਾ-ਫਿਰਨਾ ਜਾਂ ਸਧਾਰਨ ਹਿਲਜੁਲ ਵੀ ਔਖਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਜਾਣਾਂਗੇ ਕਿ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਦਰਦ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਕੀ ਹਨ, ਇਸ ਦੇ ਲੱਛਣ ਕਿਹੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਘਰ ‘ਚ ਕਿਹੜੇ ਉਪਾਅ ਕਰਕੇ ਤੁਰੰਤ ਰਾਹਤ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਦਰਦ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ
- ਖਿਚਾਅ ਤੇ ਸੋਜਿਸ਼
- ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਦਰਦ ਦਾ ਕਾਰਨ ਖਿਚਾਅ (strain) ਜਾਂ ਟਿਸ਼ੂ ਦੇ ਟੁੱਟਣ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਸੋਜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
- ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਕਸਰਤ ਦੌਰਾਨ, ਸੱਟ ਲੱਗਣ, ਅਚਾਨਕ ਗਲਤ ਮੋਵਮੈਂਟ ਕਰਨ, ਜਾਂ ਗਲਤ ਪੋਜ਼ੀਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਬੈਠਣ/ਸੌਣ ਨਾਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
- ਘੱਟ ਨੀਂਦ ਲੈਣਾ
- ਨੀਂਦ ਸਿਰਫ਼ ਮਨ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੀ, ਸਰੀਰ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਲਈ ਵੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ।
- ਜੇਕਰ ਪੂਰੀ ਨੀਂਦ ਨਾ ਮਿਲੇ ਤਾਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਟਿਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਰਿਕਵਰੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਤਣਾਅ, ਖਿਚਾਅ ਅਤੇ ਦਰਦ ਵਧਦਾ ਹੈ।
- ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਰੀਰਕ ਮਿਹਨਤ
- ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਘੰਟਿਆਂ ਤੱਕ ਭਾਰੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਸਹੀ ਖੁਰਾਕ ਅਤੇ ਆਰਾਮ ਨਹੀਂ ਲੈਂਦੇ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਦਰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨੌਜਵਾਨ ਅਚਾਨਕ ਭਾਰੀ ਕਸਰਤ ਜਾਂ ਵਰਕਆਊਟ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਫਿਰ ਸਰੀਰ ਦਰਦ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
- ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਕਾਰਨ
- ਕੁਝ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ, ਅਨੀਮੀਆ, ਗਠੀਆ, ਥਾਇਰਾਇਡ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ, ਨਿਮੋਨੀਆ ਜਾਂ ਜੈਨੇਟਿਕ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਇਹ ਕਾਰਨ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਦਰਦ ਦੇ ਲੱਛਣ
- ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਅਕੜਨ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰੀ
- ਬੁਖਾਰ ਜਾਂ ਠੰਢ ਲੱਗਣ ਦੇ ਲੱਛਣ
- ਧੱਫੜ ਤੇ ਦੰਦੀ ਵੱਢਣ
- ਚੱਕਰ ਆਉਣੇ ਜਾਂ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ
- ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹਿੱਸੇ ‘ਤੇ ਸੋਜ, ਲਾਲੀ ਅਤੇ ਦਰਦ ਦਾ ਵੱਧਣਾ
ਜੇ ਇਹ ਲੱਛਣ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਰਹਿਣ, ਤਾਂ ਮਾਮੂਲੀ ਦਰਦ ਦੀ ਬਜਾਏ ਕੋਈ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਲਈ ਡਾਕਟਰੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਦਰਦ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਸਲਾਹਾਂ
- ਹਮੇਸ਼ਾ ਨਿਯਮਿਤ ਕਸਰਤ ਕਰੋ, ਪਰ ਇਕਦਮ ਭਾਰੀ ਵਰਕਆਊਟ ਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੋ।
- ਪੂਰੀ ਨੀਂਦ ਲਓ, ਤਾਂ ਜੋ ਸਰੀਰ ਆਪਣੀ ਕੁਦਰਤੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰ ਸਕੇ।
- ਸੰਤੁਲਿਤ ਖੁਰਾਕ ਖਾਓ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਵਿਟਾਮਿਨ ਅਤੇ ਖਣਿਜ ਪਦਾਰਥ ਪ੍ਰਚੁਰ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਹੋਣ।
- ਕੰਮ ਜਾਂ ਕਸਰਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਟ੍ਰੈਚਿੰਗ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰੋ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਖਿਚਾਅ ਘੱਟ ਹੋਵੇਗਾ।
ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਦਰਦ ਲਈ ਘਰੇਲੂ ਇਲਾਜ
- ਬਰਫ਼ ਦਾ ਸੇਕ
- ਦਰਦ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ‘ਤੇ 10–15 ਮਿੰਟ ਲਈ ਦਿਨ ਵਿੱਚ 2-3 ਵਾਰ ਬਰਫ਼ ਦਾ ਸੇਕ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸੋਜ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
- ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਸੇਕ
- ਜੇ ਦਰਦ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਗਰਮ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਸੇਕ ਕਰਨ ਨਾਲ ਖੂਨ ਦਾ ਸਰਕੂਲੇਸ਼ਨ ਵਧਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
- ਪੂਰਾ ਆਰਾਮ
- ਦਰਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਣਾਅ ਵਾਲੇ ਕੰਮ ਤੋਂ ਬਚੋ। ਭਾਰੀ ਸਮਾਨ ਨਾ ਚੁੱਕੋ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਦਿਓ।
- ਹਲਕੀ ਮਾਲਿਸ਼
- ਸਰਸੋਂ ਦਾ ਤੇਲ ਜਾਂ ਨਾਰੀਅਲ ਦੇ ਤੇਲ ਨਾਲ ਹਲਕੀ ਮਾਲਿਸ਼ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਢਿੱਲ੍ਹਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।
- ਹਾਈਡ੍ਰੇਸ਼ਨ
- ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘਾਟ ਵੀ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਦਰਦ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਵੱਧ ਪੀਓ।
👉 ਇਹ ਲੇਖ ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ, ਬਲਕਿ ਕਾਰਨ, ਲੱਛਣ, ਬਚਾਅ ਤੇ ਇਲਾਜ ਨੂੰ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।