ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ/ਸੋਪੋਰ :
ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਅਤੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਖੇਤਰ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਚਿਹਰੇ, ਹੁਰੀਅਤ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਨੇਤਾ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਚੇਅਰਮੈਨ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਬਦੁਲ ਗਨੀ ਭੱਟ ਦਾ ਬੁੱਧਵਾਰ ਸ਼ਾਮ ਉੱਤਰੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਾਰਾਮੂਲਾ ਦੇ ਸੋਪੋਰ ਦੇ ਬੋਇਟੈਂਗੋ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਦੇਹਾਂਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹ 89 ਸਾਲ ਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਬਿਮਾਰ ਚੱਲ ਰਹੇ ਸਨ।
ਪਰਿਵਾਰਕ ਸੂਤਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਵੀਰਵਾਰ ਸਵੇਰੇ 10 ਵਜੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ਨਾਲ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ-ਅਕਾਦਮਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਖਾਲੀਪਨ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਤੋਂ ਵਿਦਵਾਨ ਤੱਕ ਦਾ ਸਫ਼ਰ
ਅਬਦੁਲ ਗਨੀ ਭੱਟ ਦਾ ਜਨਮ 1935 ਵਿੱਚ ਸੋਪੋਰ ਨੇੜੇ ਬੋਇਟੈਂਗੋ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਤਿੱਖੀ ਬੁੱਧੀ ਦੇ ਮਾਲਕ ਸਨ ਅਤੇ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼੍ਰੀ ਪ੍ਰਤਾਪ ਕਾਲਜ, ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਤੋਂ ਫਾਰਸੀ, ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਬੈਚਲਰ ਡਿਗਰੀ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਮੁਸਲਿਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਫਾਰਸੀ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਡਿਗਰੀ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।
ਸਿੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲਗਭਗ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਫਾਰਸੀ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਪਰ 1986 ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ “ਰਾਜ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਖ਼ਤਰਾ” ਦੱਸਦਿਆਂ ਬਰਖ਼ਾਸਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹੀ ਕਦਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮੋੜ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ।
ਸਿਆਸੀ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਐਂਟਰੀ ਅਤੇ ਹੁਰੀਅਤ ਨਾਲ ਜੁੜਾਅ
1986 ਵਿੱਚ ਅਬਦੁਲ ਗਨੀ ਭੱਟ ਨੇ ਕਈ ਹੋਰ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਮੁਸਲਿਮ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਫਰੰਟ (MUF) ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਗਠਜੋੜ 1987 ਦੀਆਂ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ, ਪਰ ਕਥਿਤ ਚੋਣ ਧਾਂਧਲੀਆਂ ਕਾਰਨ ਵੱਡੇ ਵਿਵਾਦ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਫਰੰਟ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਟੁੱਟ ਗਿਆ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭੱਟ ਨੇ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਮੁਸਲਿਮ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਉਹ ਹੁਰੀਅਤ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਾ ਰਹੇ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਸਾਫ਼ਗੋਈ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆਸ਼ੁਦਾ ਸੋਚ ਨਾਲ ਭਰੀ ਰਹੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਪਛਾਣ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੇ।
ਇੱਕ ਯੁੱਗ ਦਾ ਅੰਤ
ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਬਦੁਲ ਗਨੀ ਭੱਟ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ, ਚਿੰਤਕ ਅਤੇ ਵਾਦ-ਵਿਵਾਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਦਵਾਨ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਯਾਤਰਾ ਅਕਸਰ ਵਿਵਾਦਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰੀ ਰਹੀ ਪਰ ਉਹ ਕਦੇ ਵੀ ਆਪਣੀਆਂ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਵਾਂ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਨਹੀਂ ਹਟੇ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਨਾਲ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਸਿਆਸੀ ਹਕ਼ੀਕਤ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਧਿਆਇ ਸਮਾਪਤ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਅੱਜ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ ਵਿਚਾਰਕ ਵਜੋਂ ਵੀ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਰਗਰਮੀ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਪਹਿਚਾਣ ਬਣਾਈ।