ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਗਲੀਆਂ-ਮੋਹੱਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਵਾਰਾ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਕੱਟਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਘਰ ਦੇ ਪਾਲਤੂ ਕੁੱਤੇ ਵੀ ਅਚਾਨਕ ਕੱਟ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਘਬਰਾ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਹੀ ਕਦਮ ਨਾ ਚੁੱਕ ਕੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਪਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਯਾਦ ਰੱਖੋ, ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਹੱਲਕੇ ਵਿੱਚ ਨਾ ਲਓ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਰੇਬੀਜ਼ ਵਰਗੀ ਘਾਤਕ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਰੇਬੀਜ਼ ਦਾ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਇਲਾਜ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਮਰੀਜ਼ ਦੀ ਜਾਨ ਵੀ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਚਾਹੇ ਕੁੱਤਾ ਪਾਲਤੂ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਗਲੀ ਦਾ, ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਵਰਤਣਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।
1. ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਸਾਫ਼ ਕਰੋ
ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਵਗਦੇ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਸਾਬਣ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋਵੋ। ਇਹ ਕੰਮ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 10 ਤੋਂ 15 ਮਿੰਟਾਂ ਤੱਕ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਜ਼ਖ਼ਮ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਵਾਇਰਸ ਅਤੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਬਹੁਤ ਹੱਦ ਤੱਕ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ ਕਿ ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਗੰਦੇ ਕੱਪੜੇ ਜਾਂ ਅਣਸਾਫ਼ ਚੀਜ਼ ਨਾਲ ਨਾ ਢੱਕਿਆ ਜਾਵੇ।
2. ਘਰੇਲੂ ਉਪਚਾਰ ਤੋਂ ਬਚੋ
ਕਈ ਲੋਕ ਹਲਦੀ, ਮਿੱਟੀ, ਨਿੰਮ ਜਾਂ ਹੋਰ ਘਰੇਲੂ ਨੁਸਖ਼ੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ‘ਤੇ ਲਗਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਹ ਤਰੀਕਾ ਬਿਲਕੁਲ ਗਲਤ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਜ਼ਖ਼ਮ ਹੋਰ ਸੰਕਰਮਿਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਦ ਤੱਕ ਡਾਕਟਰ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਦੇ, ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਸਾਫ਼ ਕੱਪੜੇ ਜਾਂ ਪੱਟੀ ਨਾਲ ਹੀ ਬੰਨ੍ਹੋ।
3. ਤੁਰੰਤ ਐਂਟੀ-ਰੇਬੀਜ਼ ਟੀਕਾ ਲਗਵਾਓ
ਡਾਕਟਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਿੰਨਾ ਜਲਦੀ ਹੋ ਸਕੇ, ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਹਸਪਤਾਲ ਜਾਂ ਸਿਹਤ ਕੇਂਦਰ ‘ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਐਂਟੀ-ਰੇਬੀਜ਼ ਟੀਕਾ (ARV) ਲਗਵਾਓ। ਇਹ ਟੀਕਾ ਰੇਬੀਜ਼ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਫੈਲਾਅ ਨੂੰ ਰੋਕਦਾ ਹੈ। ਯਾਦ ਰੱਖੋ, ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਟੀਕਾ ਲਗਵਾਉਣਾ ਕਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਡਾਕਟਰ ਦੁਆਰਾ ਦੱਸਿਆ ਪੂਰਾ ਕੋਰਸ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
4. ਡਾਕਟਰੀ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਓ
ਕੁੱਤੇ ਦੇ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜ਼ਖ਼ਮ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਅਨੁਸਾਰ ਹੋਰ ਇਲਾਜ ਦੀ ਵੀ ਲੋੜ ਪੈ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਜ਼ਖ਼ਮ ਡੂੰਘਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਟਾਂਕੇ ਲਗ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਟੈਟਨਸ ਟੀਕਾ (TT injection) ਅਤੇ ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕਸ ਵੀ ਲੈਣੇ ਪੈ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਆਪਣੇ ਆਪ ਦਵਾਈਆਂ ਖਾਣ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ‘ਤੇ ਹੀ ਭਰੋਸਾ ਕਰੋ।
5. ਕੱਟਣ ਵਾਲੇ ਕੁੱਤੇ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖੋ
ਜੇਕਰ ਕੁੱਤਾ ਪਾਲਤੂ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 10 ਦਿਨ ਤੱਕ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰੋ। ਜੇ ਉਹ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸੰਕਰਮਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਟੀਕੇ ਦਾ ਪੂਰਾ ਕੋਰਸ ਛੱਡਣਾ ਠੀਕ ਨਹੀਂ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਜੇ ਕੁੱਤਾ ਅਵਾਰਾ ਹੈ ਜਾਂ ਬਿਮਾਰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
6. ਟੀਕੇ ਦਾ ਕੋਰਸ ਅਧੂਰਾ ਨਾ ਛੱਡੋ
ਅਕਸਰ ਲੋਕ 1-2 ਖੁਰਾਕਾਂ ਬਾਅਦ ਲਾਪਰਵਾਹ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਟੀਕੇ ਦੀ ਪੂਰੀ ਲੜੀ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਇਹ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਬਹੁਤ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਧੂਰਾ ਕੋਰਸ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਰੇਬੀਜ਼ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦਾ ਇੱਕੋ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਕਿ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਅਨੁਸਾਰ ਟੀਕੇ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਖੁਰਾਕਾਂ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਲੱਗਵਾਈਆਂ ਜਾਣ।
👉 ਨਤੀਜਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੁੱਤੇ ਦਾ ਕੱਟਣਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਹੱਲਕੇ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਜ਼ਖ਼ਮ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਧੋਣਾ, ਘਰੇਲੂ ਨੁਸਖ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣਾ, ਡਾਕਟਰੀ ਇਲਾਜ ਅਤੇ ਐਂਟੀ-ਰੇਬੀਜ਼ ਟੀਕੇ ਦਾ ਪੂਰਾ ਕੋਰਸ ਹੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।