ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਯੂਕੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਗੁਰਦੇ ਦੀ ਪੱਥਰੀ ਦਾ ਰੋਗ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਿਹਤ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦਸ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਾਲਗ ਵਿਅਕਤੀ ਕਦੇ ਨਾ ਕਦੇ ਗੁਰਦੇ ਦੀ ਪੱਥਰੀ (Kidney Stone) ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਸਿਰਫ਼ ਦਰਦਨਾਕ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਕਈ ਵਾਰ ਗੰਭੀਰ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਜਾਂ ਗੁਰਦੇ ਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਗੁਰਦੇ ਵਿੱਚ ਪੱਥਰੀ ਬਣਨ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ — ਜੈਨੇਟਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ, ਕੁਝ ਦਵਾਈਆਂ, ਜਾਂ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਗਲਤ ਆਦਤਾਂ। ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੇਕਰ ਖੁਰਾਕ ‘ਚ ਥੋੜ੍ਹੇ-ਬਹੁਤ ਬਦਲਾਅ ਕੀਤੇ ਜਾਣ, ਤਾਂ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਵੀ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਪੱਥਰੀ ਬਣਨ ਦਾ ਜੋਖ਼ਮ ਵੀ ਘਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
🩺 “ਸਾਈਲੈਂਟ ਸਟੋਨ” — ਜਦੋਂ ਪੱਥਰੀ ਦਾ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ
ਬਰਮਿੰਘਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਯੂਰੋਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਸਰਜਨ ਡਾ. ਇਵੋ ਡੁਕਿਕ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪਤਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੁਰਦੇ ਵਿੱਚ ਪੱਥਰੀ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਛੋਟੀਆਂ ਪੱਥਰੀਆਂ ਕਈ ਵਾਰ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਲੱਛਣ ਦੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਹ ਪੱਥਰੀ ਆਪਣੀ ਜਗ੍ਹਾ ਬਦਲਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੇਜ਼ ਦਰਦ, ਪਿਸ਼ਾਬ ਵਿੱਚ ਖੂਨ, ਜਾਂ ਬਾਰ-ਬਾਰ ਯੂਰੀਨਰੀ ਟ੍ਰੈਕ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ (UTI) ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਆਉਣ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਦਰਦ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪੇਟ ਦੇ ਪਾਸੇ ਜਾਂ ਕਮਰ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਇਸ ਨਾਲ ਮਰੀਜ਼ ਬੇਚੈਨ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਪੱਥਰੀ ਵਧ ਜਾਵੇ ਜਾਂ ਗੁਰਦੇ ਦੇ ਡਰੇਨੇਜ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਬਲੌਕ ਕਰ ਦੇਵੇ, ਤਾਂ ਸਰਜਰੀ ਦੀ ਲੋੜ ਵੀ ਪੈ ਸਕਦੀ ਹੈ।
💧 ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ — ਪਾਣੀ ਦੀ ਘਾਟ
ਡਾ. ਡੁਕਿਕ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਗੁਰਦੇ ਦੀ ਪੱਥਰੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਾਰਨ ਹੈ — ਪਾਣੀ ਨਾ ਪੀਣਾ। ਜਿੰਨਾ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਪੀਓਗੇ, ਉਨਾ ਹੀ ਗੁਰਦੇ ਵਿੱਚ ਖਣਿਜ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਦਾ ਜੋਖ਼ਮ ਵੱਧੇਗਾ।
ਉਹ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਕਦੇ ਪੱਥਰੀ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 2 ਤੋਂ 2.5 ਲੀਟਰ ਸਾਫ਼ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਤਰਾ ਹੋਰ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
🍽️ ਕਿਹੜੇ ਭੋਜਨਾਂ ਨਾਲ ਖਤਰਾ ਵੱਧਦਾ ਹੈ
1️⃣ ਆਕਸਲੇਟ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਖਾਣੇ
ਗੁਰਦੇ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਿਸਮ ਦੀ ਪੱਥਰੀ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਆਕਸਲੇਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਤਦ ਬਣਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਆਕਸਲੇਟ (oxalate) ਨਾਮਕ ਤੱਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਤੱਤ ਕੁਝ ਖਾਸ ਖਾਣਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ:
- ਪਾਲਕ
- ਰੂਬਰਬ
- ਬਦਾਮ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੇਵੇ
- ਕੁਝ ਆਲੂ ਅਤੇ ਬੀਨਜ਼ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ
ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਰਹੀ ਹੈ ਤਾਂ ਆਕਸਲੇਟ ਦੀ ਮਾਤਰਾ 100 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਤੋਂ ਘੱਟ ਰੱਖੋ।
2️⃣ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੂਣ ਵਾਲਾ ਖਾਣਾ
ਲੂਣ (ਸੋਡੀਅਮ) ਗੁਰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਪਿਸ਼ਾਬ ਰਾਹੀਂ ਵੱਧ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਕੱਢਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ-ਅਧਾਰਤ ਪੱਥਰੀ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਰੋਜ਼ਾਨਾ 6 ਗ੍ਰਾਮ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੂਣ ਨਾ ਖਾਓ। ਫਾਸਟ ਫੂਡ, ਪੈਕਡ ਸੂਪ, ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਮੀਟ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਲੂਣ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਬਹੁਤ ਵੱਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
3️⃣ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰੋਟੀਨ
ਮੀਟ, ਚਿਕਨ, ਮੱਛੀ ਅਤੇ ਅੰਡਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਪਿਸ਼ਾਬ ਵਿੱਚ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਯੂਰਿਕ ਐਸਿਡ ਵਧਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ — ਜੋ ਪੱਥਰੀ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਤੱਤ ਹਨ।
ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਰੋਜ਼ਾਨਾ 40–50 ਗ੍ਰਾਮ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਨਾ ਖਾਓ।
🥛 ਕਿਹੜੇ ਭੋਜਨ ਗੁਰਦਿਆਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ
ਅਕਸਰ ਲੋਕ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਘਟਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਡਾਕਟਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਗਲਤ ਧਾਰਨਾ ਹੈ। ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਆਕਸਲੇਟ ਨੂੰ ਘੁਲਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਵਾਲੇ ਖਾਣੇ — ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੁੱਧ, ਦਹੀਂ, ਪਨੀਰ — ਆਪਣੇ ਆਹਾਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਰੂਰ ਰੱਖੋ।
ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਪੰਜ ਵਾਰ ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਖਾਣ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਭੋਜਨ ਜਾਂ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਨਿੰਬੂ ਦਾ ਰਸ ਮਿਲਾਉਣਾ ਵੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਿਟ੍ਰੇਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਪੱਥਰੀ ਬਣਨ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਹੈ।
ਐੱਨਐੱਚਐੱਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪ੍ਰਤੀ ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ 60 ਮਿਲੀਲੀਟਰ ਨਿੰਬੂ ਦਾ ਰਸ ਮਿਲਾਉਣਾ ਚੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
👨 ਮਰਦਾਂ ਨੂੰ ਖਾਸ ਸਾਵਧਾਨੀ ਦੀ ਲੋੜ
ਡਾ. ਡੁਕਿਕ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮਰਦਾਂ ਨੂੰ ਗੁਰਦੇ ਦੀ ਪੱਥਰੀ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲੋਂ ਦੋ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੈ ਜਾਨਵਰੀ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਅਤੇ ਲੂਣ ਦੀ ਵਧੀ ਮਾਤਰਾ, ਨਾਲ ਹੀ ਮੋਟਾਪਾ ਅਤੇ ਸ਼ੂਗਰ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਜੋ ਪਿਸ਼ਾਬ ਦੀ ਰਸਾਇਣਕ ਬਣਤਰ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।
💡 ਅੰਤਮ ਸਲਾਹ
ਗੁਰਦੇ ਦੀ ਪੱਥਰੀ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕਾ ਹੈ — ਸੰਤੁਲਿਤ ਆਹਾਰ, ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਪਾਣੀ, ਲੂਣ ਅਤੇ ਮੀਟ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘੱਟ ਰੱਖਣਾ, ਤੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਫਲ-ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਖਾਣਾ।
ਡਿਸਕਲੇਮਰ: ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਿਰਫ਼ ਜਨਰਲ ਸਿਹਤ ਸੂਚਨਾ ਲਈ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਲੱਛਣ ਜਾਂ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਆਪਣੇ ਡਾਕਟਰ ਜਾਂ ਡਾਇਟੀਸ਼ੀਅਨ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰੋ।