ਅਟਾਰੀ (ਨਿਊਜ਼ ਡੈਸਕ): ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਗੁਰਪੁਰਬ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸਿੱਖ ਜਥਾ ਅੱਜ ਜਦੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਗੁਰਧਾਮਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਇਸ ਜਥੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਈ ਹਿੰਦੂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ’ਤੇ ਹੀ ਰੋਕ ਲਿਆ ਤੇ ਬਦਸਲੂਕੀ ਕਰਦਿਆਂ ਵਾਪਸ ਭਾਰਤ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ।
ਇਹ ਘਟਨਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਅਟਾਰੀ ਵਾਹਗਾ ਬਾਰਡਰ ’ਤੇ ਵਾਪਰੀ, ਜਿੱਥੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਲਈ ਪਹੁੰਚੇ ਹਿੰਦੂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਧਾਰਮਿਕ ਭੇਦਭਾਵ ਕਰਦਿਆਂ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਬੋਲ ਵੀ ਕਹੇ ਗਏ।
“ਤੁਸੀਂ ਹਿੰਦੂ ਹੋ, ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ ਜਾ ਰਹੇ ਹੋ?” – ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਘਟੀਆ ਸ਼ਬਦ
ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ’ਤੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਗੰਗਾ ਰਾਮ ਅਤੇ ਅਮਰ ਚੰਦ, ਜੋ ਇਸ ਜਥੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਨ, ਨੇ ਅਟਾਰੀ ਬਾਰਡਰ ’ਤੇ ਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਦੌਰਾਨ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਦਿੱਲੀ ਸਿੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ (DSGMC) ਰਾਹੀਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਗੁਰਧਾਮਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਵੀਜ਼ਾ ਲੈ ਕੇ ਗਏ ਸਨ।
ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ — “ਅਸੀਂ ਸਿੱਖ ਜਥੇ ਦੇ ਨਾਲ ਸ੍ਰੀ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਜਾਣ ਲਈ ਪਹੁੰਚੇ ਸਾਂ, ਪਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਤੇ ਰੇਂਜਰਜ਼ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਬੇਇਜ਼ਤੀ ਭਰਾ ਵਤੀਰਾ ਅਪਣਾਇਆ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ — ਤੁਸੀਂ ਹਿੰਦੂ ਹੋ, ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀ ਲੈਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹੋ? ਆਪਣੇ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਓ!”
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਘਟੀਆ ਅਤੇ ਤੰਗ-ਨਜ਼ਰੀਏ ਵਾਲੀ ਸੋਚ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਵਿਰੁੱਧ ਹੈ। “ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕਦੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਧਰਮ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਵੰਡਿਆ ਨਹੀਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਸਾਰੀਆਂ ਕੌਮਾਂ ਅਤੇ ਮਜ਼ਹਬਾਂ ਲਈ ਹੈ,” ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੇ ਰੋਸ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ।
ਰੋਂਦੇ ਹੋਏ ਵਾਪਸ ਆਏ ਹਿੰਦੂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ
ਗੰਗਾ ਰਾਮ ਅਤੇ ਅਮਰ ਚੰਦ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੁੱਲ 14 ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਧਾਰਮਿਕ ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਮੋੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ “ਸਾਡਾ ਦਿਲ ਟੁੱਟ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖਦੇ ਸਾਂ, ਪਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਮੌਕਾ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਅਸੀਂ ਸਰਹੱਦ ’ਤੇ ਹੀ ਰੋ ਪਏ।”
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਭਾਰਤ ਆ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਫਤਿਹਪੁਰ ਬੇਰੀ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸਥਾਈ ਤੌਰ ’ਤੇ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਭਾਰਤੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਹੈ। “ਸਾਡੇ ਪਿਤਾ-ਪੁਰਖਾਂ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰ ’ਤੇ ਸਿਰ ਨਿਵਾਉਣ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਾਂ, ਪਰ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਜੋ ਵਤੀਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਉਹ ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਸ਼ਰਮਨਾਕ ਹੈ।”
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਵਿਵਾਦਿਤ ਰਵੱਈਆ ਦੁਬਾਰਾ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਧਾਰਮਿਕ ਮਾਮਲਿਆਂ ’ਚ ਅਕਸਰ ਤੰਗਦਿਲੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਸਿੱਖ ਜਥਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰ ਗੁਰਧਾਮਾਂ ’ਤੇ ਜਾਣ ਦੌਰਾਨ ਅਸਹਿਜ ਹਾਲਾਤਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਗੁਰਪੁਰਬ ਦੇ ਮੌਕੇ ’ਤੇ ਹਿੰਦੂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਰੋਕਣਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਨਿੰਦਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਿਆ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਵੀ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਕੀਤੀ ਮੰਗ
ਵਾਪਸੀ ’ਤੇ ਹਿੰਦੂ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਕੂਟਨੀਤਿਕ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਉਠਾਇਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜੋ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਾਰਮਿਕ ਯਾਤਰੀ ਨਾਲ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਦਸਲੂਕੀ ਨਾ ਹੋਵੇ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਸਿਰਫ਼ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਸਾਰੇ ਮਨੁੱਖ ਜਾਤੀ ਦੇ ਗੁਰੂ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਧਰਮ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਰੋਕਣਾ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਮੂਲ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤੀ ਜਥੇ ਵਿੱਚੋਂ ਦਿੱਲੀ, ਲਖਨਊ ਅਤੇ ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵੱਲੋਂ ਵਾਪਸ ਭੇਜੇ ਗਏ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਦਿੱਲੀ, ਲਖਨਊ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਪਹਿਲੀ ਪਾਤਸ਼ਾਹੀ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਗੁਰਪੁਰਬ ਲਈ ਸਿੱਖ ਜਥੇ ਨਾਲ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ “ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰ ’ਤੇ ਸਿਰ ਨਿਵਾਉਣ ਜਾ ਰਹੇ ਸਾਂ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਜੀ ਨੇ ਤਾਂ ਕਿਹਾ ਸੀ — ਨਾ ਕੋਈ ਹਿੰਦੂ, ਨਾ ਕੋਈ ਮੁਸਲਮਾਨ, ਪਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਧਰਮ ਦੇ ਆਧਾਰ ’ਤੇ ਵੱਖਵਾਰ ਕਰਕੇ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।”
ਸਮਾਪਤੀ
ਇਹ ਘਟਨਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਧਾਰਮਿਕ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ’ਤੇ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਵੀ ਅਲਪਸੰਖਿਆਕ ਧਰਮਾਂ ਨਾਲ ਭੇਦਭਾਵ ਅਤੇ ਅਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਸਰਵਧਰਮ ਸਾਂਝ ਦੀ ਸੋਚ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।