ਛੱਠ ਪੂਜਾ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਦਿਨ ਵੀ ਦਿੱਲੀ ਤੇ ਇਸਦੇ ਪਾਸਲੇ ਕਸ਼ੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਤਿਲਿਸਮ ਨਾ ਟੁੱਟਿਆ। ਸਵੇਰੇ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਨਾਲ ਜਗਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਧੁੰਦਲੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਆਸਮਾਨ ਦੇ ਸਾਥ ਉਠਦਿਆਂ ਸਾਸ ਲਈ। ਏਅਰ ਕੁਆਲਿਟੀ ਇੰਡੈਕਸ (AQI) ਨੇ ਦਿੱਲੀ, ਨੋਇਡਾ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਐਨਸੀਆਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਖਤਰਨਾਕ ਲਾਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਨੂੰ ਛੂਹ ਲਿਆ।
ਸੋਮਵਾਰ ਸਵੇਰੇ 6 ਵਜੇ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਆਨੰਦ ਵਿਹਾਰ, ਆਈਟੀਓ, ਦਵਾਰਕਾ ਸਮੇਤ ਕਈ ਇਲਾਕਿਆਂ ਦੀ ਹਵਾ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਪੱਧਰ ਤੇ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਨੋਇਡਾ ਵਿੱਚ AQI 331 ਅਤੇ ਗ੍ਰੇਟਰ ਨੋਇਡਾ ਵਿੱਚ 275 ਮਾਪਿਆ ਗਿਆ, ਜੋ ਸਿਹਤ ਲਈ ਗੰਭੀਰ ਖਤਰਾ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਹਵਾ ਨੂੰ ਸੁੰਘਦਿਆਂ ਆਪਣੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਭਾਰ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ, ਜਾਣਕਾਰਾਂ ਨੇ ਮਾਸਕ ਪਹਿਨਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬਾਹਰ ਘੱਟ ਨਿਕਲਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਤੱਕ ਕੀਤੀ।
ਇਸੇ ਦਰਮਿਆਨ ਗੁਰੂਗ੍ਰਾਮ ਨੇ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਰਾਹਤ ਦੀ ਸਾਂਸ ਲੈਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਵਿਕਾਸ ਸਦਨ ਸਟੇਸ਼ਨ ‘ਤੇ AQI 139 ਦਰਜ ਹੋਇਆ, ਜੋ ਕਿ ਹਾਲਾਂਕਿ ਠੀਕ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਬਾਕੀ ਖੇਤਰਾਂ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਕਾਫੀ ਬਿਹਤਰ ਹੈ।
ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਅਨੁਸਾਰ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਬੱਦਲਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ, ਧੁੰਦ ਅਤੇ ਹਲਕੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸੁਧਾਰ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਤਾਪਮਾਨ 29 ਡਿਗਰੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਤੇ 18 ਡਿਗਰੀ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਰਹਿਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।
ਨਕਲੀ ਮੀਂਹਃ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਦੀ ਉਮੀਦ ਦਾ ਤਰੁੰਨਾ
ਦੀਵਾਲੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਧ ਰਹੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ‘ਕਲਾਉਡ ਸੀਡਿੰਗ’ ਦੁਆਰਾ ਨਕਲੀ ਮੀਂਹ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਵਾਤਾਵਰਣ ਮੰਤਰੀ ਮਨਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਿਰਸਾ ਨੇ ਕਿਹਾ:
“ਜੇ ਮੌਸਮੀ ਹਾਲਾਤ ਸਹਿਯੋਗੀ ਹੋਏ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਨਕਲੀ ਮੀਂਹ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਟੈਸਟ ਕਰਾਂਗੇ। ਸਭ ਕੁਝ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਨਮੀ ਅਤੇ ਬੱਦਲਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰੇਗਾ।”
ਇਸ ਲਈ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਫਲਾਈਟ 28 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਕਾਨਪੁਰ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਹਫਤੇ ਬੁਰਾੜੀ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਟ੍ਰਾਇਲ ਸਫਲ ਰਿਹਾ ਤੇ ਅਗਲੇ ਕਦਮ ਲਈ ਰਾਹ ਸੁਗਮ ਬਣਿਆ।
ਨਕਲੀ ਮੀਂਹ ਕਿਵੇਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਕਲਾਉਡ ਸੀਡਿੰਗ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਬੱਦਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਲਵਰ ਆਇਓਡਾਈਡ ਅਤੇ ਸੋਡੀਅਮ ਕਲੋਰਾਈਡ ਦੇ ਸੁਕਸ਼ਮ ਕਣ ਛਿੜਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਣ ਬੱਦਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬੂੰਦਾਂ ਦੀ ਬਣਤਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰੋਤਸਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਬਾਰਿਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇੱਛਿਤ ਪਰਿਣਾਮ ਲਈ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 50% ਹਵਾ ਨਮੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
27 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਕੇਵਲ 20% ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਮੀ ਕਾਰਨ ਬਾਰਿਸ਼ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਆਈਆਈਟੀ ਕਾਨਪੁਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਕਿ ਟੈਸਟ ਫਲਾਈਟ ਨੇ ਸਾਰੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤਕਨੀਕੀ ਪ੍ਰਯੋਗ ਪੂਰੇ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਅਗਲੇ ਕਦਮ ਲਈ ਉਡੀਕ ਮੌਸਮ ਦੀ।
ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ
ਸਰਦੀਆਂ ਦੀ ਆਮਦ ਨਾਲ ਸਟਬਲ ਬਰਨਿੰਗ, ਵਾਹਨਾਂ ਦਾ ਧੂੰਆ, ਉਦਯੋਗਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਅਤੇ ਧੂੜ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਗੈਸ ਚੈਂਬਰ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਬੱਚਿਆਂ, ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਤੇ ਸਾਹ ਸੰਬੰਧੀ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਾਲੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਹਾਲਤ ਗੰਭੀਰ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮਰੀਜ਼ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਨ ਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਚੜ੍ਹਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਅੰਤਮ ਸਵਾਲ
ਕੀ ਨਕਲੀ ਮੀਂਹ ਦਿੱਲੀ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸਾਫ ਆਸਮਾਨ ਦੀ ਇੱਕ ਉਮੀਦ ਦੇ ਸਕੇਗਾ? ਜਾਂ ਫਿਰ ਇਹ ਸਿਰਫ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਅਸਰ ਹੋਵੇਗਾ?
ਰਾਹ ਤਕਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਆਸਮਾਨ ਵੱਲ ਟੰਗੀਆਂ ਹਨ। ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਹਵਾ ਨੂੰ ਇਸ ਵੇਲੇ ਹਰ ਬੂੰਦ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ!