ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਹੈਲਥ ਡੈਸਕ : ਆਜਕਲ ਦੀ ਮਾੜੀ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਗਲਤ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਅਤੇ ਮਿਨਰਲ ਦੀ ਕਮੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਆਧੁਨਿਕ ਦੌਰ ਵਿੱਚ, ਜਿੱਥੇ ਲੋਕ ਘਰ ਦੇ ਪੱਕੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਜੰਕ ਅਤੇ ਆਇਲੀ ਖਾਣੇ ਵੱਲ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਘਟਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਤੱਤ ਹੈ ਵਿਟਾਮਿਨ B12, ਜਿਸ ਦੀ ਕਮੀ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਗੰਭੀਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਛੱਡ ਸਕਦੀ ਹੈ।
🧬 ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ B12 ਦੀ ਕਮੀ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
ਵਿਟਾਮਿਨ B12 ਸਰੀਰ ਦੀਆਂ ਕਈ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ—ਇਹ ਖੂਨ ਬਣਾਉਣ, ਤੰਤਰਿਕਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ (ਨਰਵ ਸਿਸਟਮ) ਦੇ ਸਹੀ ਕੰਮਕਾਜ ਅਤੇ ਮਸਤਿਸਕ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹੈ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਚਮੜੀ, ਦਿਮਾਗ ਅਤੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਤਕ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਖੋਜਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਵਿਟਾਮਿਨ B12 ਦੀ ਘਾਟ ਨਾਲ ਚਮੜੀ ‘ਤੇ ਚਿੱਟੇ ਧੱਬੇ (Vitiligo) ਪੈਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਧੱਬੇ ਉਦੋਂ ਬਣਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਮੇਲਾਨਿਨ (Melanin) ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ — ਜੋ ਚਮੜੀ ਦਾ ਕੁਦਰਤੀ ਰੰਗ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਮੇਲਾਨਿਨ ਘਟਣ ਕਾਰਨ ਚਮੜੀ ਦਾ ਰੰਗ ਹੌਲਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ‘ਤੇ ਸਫ਼ੇਦ ਧੱਬੇ ਪੈਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ।
🌞 ਕਿਹੜੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ‘ਤੇ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ?
ਵਿਟਿਲਿਗੋ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹਿੱਸਿਆਂ ‘ਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸੂਰਜ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਸਿੱਧੀਆਂ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ — ਚਿਹਰਾ, ਗਰਦਨ, ਹੱਥ ਅਤੇ ਪੈਰ। ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਧੱਬੇ ਛੋਟੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਸਮੇਂ ਨਾਲ ਵੱਧਣ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਜੇਕਰ ਇਲਾਜ ਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।
⚠️ B12 ਦੀ ਕਮੀ ਨਾਲ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹੋਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ
1. ਬਾਂਝਪਨ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ (Infertility):
ਕਈ ਖੋਜਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਮਰਦਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ B12 ਦੀ ਘਾਟ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।
2. ਅਨੀਮੀਆ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ (Anemia):
B12 ਦੀ ਘਾਟ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਲਾਲ ਖੂਨ ਦੇ ਸੈੱਲ ਘਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਖੂਨ ਦੀ ਕਮੀ (ਅਨੀਮੀਆ) ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਚੱਕਰ ਆਉਣਾ, ਥਕਾਵਟ, ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਪੀਲੀ ਪੈ ਜਾਣੀ ਵਰਗੇ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
3. ਤੰਤਰਿਕਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ:
B12 ਦੀ ਘਾਟ ਨਾਲ ਨਰਵ ਸਿਸਟਮ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹੱਥਾਂ ਅਤੇ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁੰਨਪਨ, ਸੂਈਆਂ ਚੁਭਣ ਵਾਲਾ ਅਹਿਸਾਸ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਤਣਾਅ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
🥚 ਕਿਵੇਂ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ Vitamin B12 ਦੀ ਕਮੀ?
ਹੈਲਥ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਵਿਟਾਮਿਨ B12 ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਖੁਰਾਕ ਰਾਹੀਂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਆਪਣੀ ਡਾਈਟ ਵਿਚ ਇਹ ਭੋਜਨ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰੋ:
- ਆਂਡੇ
- ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਦਹੀਂ
- ਕੇਲਾ ਅਤੇ ਬਦਾਮ
- ਟਮਾਟਰ ਅਤੇ ਟੋਫੂ
- ਸਪ੍ਰਾਊਟਸ ਅਤੇ ਮਸ਼ਰੂਮ
- ਮੱਛੀ ਅਤੇ ਮੀਟ (ਜੋ ਨਾ-ਵੈਜ ਖਾਂਦੇ ਹਨ)
ਜੇਕਰ ਕਮੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਨਾਲ ਵਿਟਾਮਿਨ B12 ਦੇ ਸਪਲੀਮੈਂਟ ਜਾਂ ਇੰਜੈਕਸ਼ਨ ਲਏ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਸਿੱਟਾ:
ਵਿਟਾਮਿਨ B12 ਸਿਰਫ਼ ਖੂਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਰੀਰ ਦੇ ਹਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਸੰਤੁਲਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਘਾਟ ਨੂੰ ਅਣਡਿੱਠਾ ਕਰਨਾ ਕਈ ਗੰਭੀਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਦਸਤਕ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਉਣਾ ਅਤੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਖੁਰਾਕ ਲੈਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
Disclaimer: ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਿਰਫ਼ ਆਮ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆ ਜਾਂ ਲੱਛਣ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਡਾਕਟਰ ਜਾਂ ਮੈਡੀਕਲ ਮਾਹਿਰ ਦੀ ਸਲਾਹ ਜ਼ਰੂਰ ਲਓ।